Ela tiña a forma da auga
Perderse en Monforte de Lemos pode levar a atoparte con Lois Pereiro ou Mina Loy
Escribo estas liñas namorado, coma Keats, sentíndome coma Jaromir Hladík. El era o autor, tamén, dunha traxedia inconclusa, Os inimigos, da Vindicación da eternidade e dun exame das fontes indirectas xudeas de Jakob Boehme. Sobre todo, era o protagonista dun conto de Borges, O milagre secreto. Algunhas cousas na vida, coma no amor, acontecen coma secretos milagres e está ben que así sexa: o canto do merlo no tellado dun faio, a voz queixosa da cantora, o abanear dun bambán baleiro na aldea da infancia... Hladík estaba igual ca min, a piques de morrer fusilado, non de amor. Pois o editor deste suplemento anuncioume cortés o envío á miña casa do pelotón de fusilamento literario. O delito foi anunciar un artigo pra hai dous días que inda estou escribindo agora. Así que podería aparecer en calquera momento.
Pero namentres non o fan vou falar da poesía e do amor. É nos momentos finais onde se nos rebelan as cousas verdadeiramente importantes. Hai uns días pensei nisto ao perderme no coche polas rúas de Monforte, logo dunha actuación. Dobrei unha esquina e de fronte vin ao Lois Pereiro. Pintárano en xigante ocupando o lateral dun enorme edificio. A chegada da primavera no noso país está ben porque loce o sol e agroma entón toda unha variedade de brancos no pobre bronceado dos transeúntes. Pero ocasiona momentos incómodos á par que habituais, cando bicas alguén no saúdo e chocan unhas Ray Ban contra as outras. Pra evitar ese trance tan snob entre dous Lois, quiteinas eu e entón rescatei do asento do acompañante unhas notas sobre a poesía do Pereiro. Enviáramas por correo Manuel Outeiriño, logo dun acto en Ourense. É un texto do boletín da RAG onde o Manuel repasa o esteticismo e a terribilità na poesía do único Lois memorábel. Reparei nuns versos del, case o derradeiro, da súa Poesía última de amor e enfermidade:
"Déixate devorar por quen te escolla/
agora que es unha luz evadida/
da escuridade que te tiña capturado./
Déixate devorar e impide feramente/
que te volva habitar e te contaxie/
a túa latente sombra irrevocable."
O Pereiro chega neses versos á sinxeleza, nun lugar moi parecido á verdade, como se soubese que presenciaba un intre definitivo. Mais eu vexo tamén neles unha salvación polo amor. É como se a memoria actuase por nós e nos remitise ao verdadeiramente importante.
Pasáballe ao checo do conto de Borges: diante do pelotón do fusilamento, o autor repasa en escasos segundos e con todo luxo de detalles as eivas das súas obras e outros momentos do presidio. Un procedemento que lembrei tamén nos contos de A illa ao mediodía de Cortázar e en A ponte sobre o río do bufo de Ambroise Bierce. O arxentino fálanos do entresoño dun pasaxeiro no interior dun avión e todo o que acontece nel. Axiña ve unha illa deserta pola ventá, aló embaixo. Ao final, o noso protagonista non está no aparello. É o único supervivente dun avión accidentado, que se estrelou no mar. No conto do Bierce acontece algo parecido: un sentenciado describe a opresión dunha corda na gorxa. Sinte que esta cede e cae ao río. Axiña é quen de chegar á beira e corre cara a súa casa. Alí pode ver a través da fiestra a súa familia. Pero esperta desa visión e está agoniando, pendurado da forca sobre a ponte.
Eu, á única verdade que cheguei foi á de que me perdera en Monforte, mais xurei non contarllo a ninguén. Inspirado polos versos, lembrei unha escena doutro río, o do Sar: unha parella abrazábase á beira da auga. Ela estaba subida nun banco e acariñáballe o pelo. El entregábase ao abrazo por completo, como se chegasen tamén a unha verdade profunda, nese lugar tan rosaliano e baixo a choiva.
Dalgún xeito o amor é coma un combate contra o tempo e contra o esquecemento. Reafirmámonos nunha certeza, talvez das poucas que se poidan obter deste paso polo mundo. Que o amor, malia ser fuxidío, existe, o amor é. E existe tamén pola memoria. A mesma que outros presumen de non ter, cando non saben se foron ás clases ou non, se o máster foi en Harvard ou foi en Aravaca. Que máis ten? A memoria está sobrevalorada, o importante é namorar!
Arthur Cravan medía dous metros, perdeu contra Jack Johnson na Monumental de Barcelona e namorou de Mina Loy, a poeta futurista
Sabíao Arthur Cravan, o sobriño de Oscar Wilde, o poeta boxeador que pelexou contra a realidade e foi talvez o primeiro patafísico. Medía dous metros, perdeu contra Jack Johnson na Monumental de Barcelona e namorou de Mina Loy, a poeta futurista. Antes de se cruzar con ela, xa escribira Maintenant, unha xoia de revista, un milagre de amor pola literatura e en solitario, que lle foi entregando en man a cada un dos membros da Academia Francesa.
Daba conferencias en coiros, embebedábase, pelexaba con calquera e foi recibido en New York por Marcel Duchamp. Pouco se conserva del: algunha imaxe adestrando e estrañas fotos que o confirman como a primeira estrela do rock, trinta anos antes do invento eléctrico. E tamén un libro: o volume epistolar Cartas de amor a Mina Loy, un milagre da poesía. Nel sabemos que se disfraza, por exemplo, de soldado norteamericano pra non pagar o bus en que percorrerá o país. Finalmente establécese en México, onde abre un ximnasio pra impartir clases de boxeo. Mina Loy e mais el están completamente namorados. Pero por algún motivo, non atinan a encontrarse. Ela emprende a viaxe cara á fronteira, o mesmo lugar onde se perdeu Ambroise Bierce. Cando chega alí a poeta, el non está. O último que se sabe é que subiu nunha barca e perdeuse en ultramar.
Ao fin, na poesía ou no amor, buscamos o que nos falta. Mais é un intento nobre, non coma o dos políticos sen currículo. De cando en vez acontecen a poesía e o amor xuntos, coma no final de A forma da auga, a fábula cinematográfica de Guillermo del Toro. A princesa sen voz afunde sen vida no océano. Tentou por todos os medios salvar a do seu namorado, ese ser estraño e vulnerábel que é coma un divindade das augas. El bícaa na profundidade e ela esperta. Máis nada sabemos. Só a voz do ancián que se pregunta pola fortuna dos amantes e lembra un poema insinuado por un namorado hai miles de anos. No entanto, a descarga do pelotón cae sobre Hladík, o preso checo. Talvez sobre min, agora que petan na porta:
"Non percibo a túa forma e encóntrote arredor de min. A túa presenza enche os meus ollos co teu amor e o meu corazón avergóñase, porque estás en todas partes".