Opinión

Para Sama

Que pode facer a razón en comparación co que carece de palabras? Non é o fascismo a anulación do sentido que as palabras lle dan ao mundo?
photo_camera 3600

É URXENTE ver a película documental Para Sama (Netflix), un cruento diario de guerra que recolle cinco anos (2011-2016) en Alepo, Siria. É dicir: un lugar moi lonxe da nosa illa occidental de benestar, pandemia incluída. Probabelmente e, salvando todas as distancias, o que máis se lle achegue sexa Shoah, o documental de dez horas que Claude Lanzmann fixera no seu día sobre o nazismo.

A autora de Para Sama, a xornalista Waad al Kateab, rexistra o relato do acontecido nese tempo a xeito de carta para súa filla Sama, quen vemos nacer durante o filme, no medio dun hospital en ruínas e sometido aos bombardeos rusos e das tropas de Bashar al-Ásad. Pero o que vemos aquí non é unha ficción. Non hai unha suplantación da realidade e, isto, que anula o pacto con quen mira, ponnos en contacto coa fraxilidade e a verdade da natureza das persoas e enfróntanos á nosa a veces esquecida vulnerabilidade.

Son elas quen se debaten entre a vida e a morte ao longo desta hora e media de monumental homenaxe: á vida e ao amor polos demais, entre todas as formas posíbeis de perda e dor. O home de Kateab, o médico e activista rebelde, Hamza, é o director deste hospital, que non deixa de acoller miles de feridos, agoniantes e mortos.

Un mísil cae no hospital e uns rapaces aproveitan para quentar as mans ao seu carón despois, un home fuma un cigarro impasíbel vendo dous proxectís caer a unha mazá de distancia, dous meniños coa cara ennegrecida polo bombardeo entran co seu irmán morto nos brazos ao hospital, unha crianza explícalle á cámara nun balcón coas ruínas de Alepo como pano de fondo porque non quere marchar antes de asomar unhas bágoas sinceras e correr á rúa, o médico que asiste o nacemento de Sama morrerá noutro momento da filmación.

E no medio de tantas traxedias que, en ningún momento fan que lle afrouxe o pulso a quen está a gravar, o milagre. Dá a luz

Unha familia marcha do hospital co corpo da súa filla en brazos por entre a xente que deambula como atordada e zombi entre o seu barrio en ruínas... E no medio de tantas traxedias que, en ningún momento fan que lle afrouxe o pulso a quen está a gravar, o milagre: unha muller é atendida por Hamza e os seus compañeiros no quirófano, embarazada e ferida pola metralla. Dá a luz pero o bebé non respira. E nese momento, cando quen ve sinte que está ao lado mesmo do absoluto —o que agroma no magma do odio, o fanatismo e todas as formas de violencia e discriminación—, acontece. No ambiente máis adverso e terríbel para a vida, esta ten lugar. O bebé chora e abre os ollos e é un momento dunha beleza cativadora, difícil de igualar na súa verdade.

A cinta contén moitos outros momentos que, malia todo, nos reconcilian tamén coa natureza humana. Noutros, abominarémola e veremos claramente os resultados do fascismo, primando os valores do absoluto como o sangue, a raza, a terra, a natureza, a orixe, a pertenza e, finalmente, o triunfo da morte e a aniquilación. Alén das lecturas políticas que cadaquén queira facer, o inmenso valor documental desta cinta reside na carga de negatividade que contén, no sentido da alteridade sempre presente: a dor de quen nos rodea.

Non é unha película doada de ver. Hoxe a comunicación volveuse lisa, fluída e, por primeira vez, as novas xeracións corren o risco de experimentar o mundo, en primeiro termo, a través da realidade dixital. Sorpréndenos hoxe a resistencia que presenta todo aquilo que se escapa da sociedade do igual, do primeiro plano, a comunicación puída e impecábel onde se paraliza a experiencia, imposíbel nun sentido profundo sen certo concurso do negativo. Pero isto trae unha perda do mundo, pois a información que desfila unha e outra vez polas pantallas dos nosos dispositivos obedece á estética do puído, que adormece, sen friccións nin estrañezas. Así, a comunicación acada o seu cumio de máxima velocidade cando o igual reacciona ao igual.

Fronte a isto, películas como Para Sama poden provocar o derrube, non pretenden agradar, doerán. Pero contan unha historia que tivo lugar no mesmo mundo có noso: alí onde as persoas loitan, ámanse, axúdanse, sofren, viven e morren. E dela pódense sacar unhas cantas leccións ben necesarias. Quédanos por saber que lle parecerá a Sama esta carta de súa nai, cando a vexa dentro de varios anos a través da pantalla dun dispositivo de última xeración.

Comentarios