A metafísica sobre o purgatorio é pouco estimulante, por iso achegueime á cuestión desde a película Anatomie d’une chute, a serie Jury Duty e a posta en liberdade de Gypsy Rose Blanchard.
O 28 de decembro, como se dunha broma se tratase, a criminal convicta Gypsy Rose Blanchard saiu do cárcere logo de 8 anos. O seu delito é moi soado: asasinar a súa nai despois de vivir 24 anos crendo ter enfermidades e pasando por calvarios froito do síndrome Munchausen por poderes. Gypsy espertou e abriu os ollos, manipulou ao seu mozo de internet e entre ambas asasinaron á nai dela. Como consecuencia de procurar liberdade, a moza primeiro tivo que perdela un pouco máis.
O rechamante da situación rematou sendo o fervor suscitado a finais de 2023 ante o fin do seu castigo, especialmente por parte das persoas máis mozas. Aos poucos días de deixar o cárcere, Gypsy contaba con varios millóns de seguidores en Instagram e era recibida como unha heroína. Dá voltas por Estados Unidos de televisión en televisión e enche horas de platós dando charlas motivacionais, animando a que ninguén pase polo que ela tivo que pasar. É consciente da barbaridade de ter matado a súa nai, pero incluso bromea e refírese a ese episodio con eufemismos que levantan risa.
Parece instaurada na sociedade un novo modelo de admiración cara unha persoa que comete un delito grave ou gravísimo se este ten a xustificación suficiente, como no caso de Gypsy. A cuestión que sae á superficie logo de aceptar esta realidade é o lícito en facer negocio, en convertirte nunha celebridade por ser unha víctima e asasina para a cultura pop. Pese á condena, coa venia da señoría, esta muller é a todas luces unha persoa inocente.
A existencia ou non dunha culpabilidade e do seu contrario é unha cuestión frecuente na historia da Filosofía. Se un acepta as normas sociais tamén acepta que unha persoa como el, máis aló dos estudos ou oposicións aprobadas, decida sobre a súa liberdade; pese a que esas normas ou sociedade estivese montada desde tempos primitivos. Asimilar esto tan obvio anestesia a lectura máis cínica e real, sen ornamentos nin contratos sociais. O sistema xudicial non existe, non é natural; é un gran acordo pola convivencia. A legalidade dun acto é unha cuestión de natureza transitoria e xeográfica, polo que a inocencia tamén.
Sandra é unha escritora que afronta un xuízo con probas febles para acusala da morte do seu marido. Esta é unha afirmación e ao tempo a sinopse de Anatomie d’une chute. O problema é a transformación mediática que experimenta o caso e o xeito no que medra a nivel social. A sentenza importa pouco, o que prevalece é que os teus iguais entendan os teus actos reais ou atribuídos como algo comprensible.
A Xustiza do Pobo procura atopar a natureza xustificable dun feito, nada máis. Polo tanto dá igual gañar e poder seguir adiante coa tu vida, a marca invisible vai determinar as túas rutinas e o teu papel dentro desa sociedade. Podes ser unha nova celebridade ou unha paria á que ninguén cre.
Neste filme francés, recoñecido amplamente nos últimos meses, preséntase ademais o poder xudicial como o que é: un conxunto de persoas que traballan de cotío nun ecosistema peculiar. Posto que a inocencia ou a culpabilidade non existen, senón que se constrúen; existen as figuras fiscais que crean un relato arredor das evidencias que se traducen en sentenzas. Son, en certo modo, trovadores de indicios. A administración de xustiza corre a cargo de seres atravesados por rutinas, problemas, preocupacións, fobias, filias e vicios. Xente máis próxima do que se cre a efectuar un acto igualmente delictivo. Alguén tan lonxe da perfección esixida pola ley, pode administrala?
Nesa liña de argumentación aparece Ronald, un rapaz dos Estados Unidos que se pode considerar como representante do máis absoluto frecuente, que non normal. El é o protagonista de Jury Duty, pese a non sabelo ata o final. O seu único delito foi ser seleccionado para un xurado popular. O problema é que nada diso foi nunca real, absolutamente nada, e ao seu arredor Hollywood creou unha serie de comedia sobre o sistema xudicial do país. Unha persoa da rúa entre un plantel de actores e unha producción de cinema disimulada. Tan próximo á Xustiza como administración que asusta.
Ronald, sempre como persona e nunca como personaxe, é a esencia do bo obrar, do esperable por unha persoa. Celébrase pola súa ausencia de maldade, egoísmo ou mala baba. A súa visión é limpa e o seu proceder procuran sempre o mellor resultado para a parte acusada. É o xustificante perfecto para o sistema xudicial, é o cidadán estándar que un texto legal aséptico contempla. En ningún momento, pese a surreal e rocambolesco, Ronald pon en dúbida a súa función e o seu papel dentro do entramado, incluso cando vai á súa contra.
A realidade que amosa Jury Duty pecha a reflexión sobre as culpabilidades socialmente perdoadas, as inocencias pouco verídicas e a xustiza xustificable. A serie é o esquelete, a máxima representación do xuízo como un rito de simbolismo civil, como unha repetición de actos que confire á decisión dunha ou varias persoas o peso de sentenza. Todo iso, con independencia de ser real ou ficticio e ti, persoa común, no centro.
