A vida e obra de Berlusconi está ao alcance de calquera persoa, só é preciso bucear nos centos de artigos sobre as súas actividades, a súa faceta persoal e o seu longo mandato presente en internet. Particularmente, prefiro quedar co político que personificou Toni Servillo en Silvio e os demais, un dos filmes máis divisorios de Paolo Sorrentino. Por suposto, sempre sen esquecer a persoa real. O renacer ficcionado de Berlusconi deixou pendurada unha icónica frase na miña memoria que, ben analizada e libre de literalidade, dá dimensión da personaxe. "En todos nós hai unha parte de homosexualidade do 25%, eu tamén a teño. O que acontece é que, logo dun atento exame, descubrín que a miña parte é lesbiana". No filme, a frase é unha resposta a unha rapaza prostituida. Na vida real, foi unha declaración á prensa. Un xenio do cine actual non foi quen de mellorar unha cita verdadeira. De novo, mágoa de personaxe.
Silvio foi o cambio de paradigma, a primeira transgresión entre poderes ante os ollos públicos, o ascenso do mediático a espectáculo e o xermolo da posverdade, este momento histórico no que a mentira e a verdade son indiferentes porque importa máis a épica, a narrativa. Donald Trump, Boris Johnson e os demais existen porque Berlusconi abriu camiño. Quizais, o primeiro e último césar dunha estirpe degradante e, ao tempo, sinal do seu tempo como o mellor Hamlet.
En paralelo, a cola dun meteorito atravesaba a nación dixital pidindo impactar sobre o cuasi alcalde de Barcelona. Chámase Juana Dolores, unha estrela de poesía e ira que encapsula o outro cantón, o farto, outro sinal que pode parecer actual, pero vén de lonxe. Esa proxección foi similar á da viral entrevista do expresidente Zapatero na cadena Cope, iracundo e desatado. O comunicador, por non decir pensador, Marc Giró indicou na súa reivindicable entrevista en El sentido de la birra (YouTube) que a esquerda política agora está ocupada lendo libros moi complicados e que pesan un quintal para logo debatilos en congresos eternos. Os outros, fan rir e paséanse polas súas propias canles de televisión, fan o que o mesmo Silvio Berlusconi inventou.
Parece como se unha certa porcetanxe ideolóxica nunca puidera ser feliz. A orixe do enfado e destas liñas vermellas traspasadas son tan antigas como as que amosa o podcast Anguita y Julio (Spotify), a radiografía definitiva do quizais único exemplo na esquerda do centro político capaz de ser criatura de ficción sendo el mesmo. Resulta refrescante achegarse a unha figura tan viva como Julio Anguita, tan esperanzador como o contrario ao mesmo tempo. Ese aire limpo provén do pensamento e o saber, da disposición de aprender, da oratoria e vontade de educar e, desgraciadamente, dunha nostalxia tóxica. Anguita é, como dicía a canción de Julio Iglesias, un Quixote dun tempo que non ten idade, adiantado a un momento que non chega e víctima da espera.
A tese política do exmandatario de Izquierda Unida pivotaba sobre un elemento que considero básico e comparto con el, como debera facer quen quere gobernar. A utopía. O escenario soñado, perfecto, idóneo, irreal; pero que se quere e pode acadar. Anguita era devoto da utopía como camiño para percorrer, ao tempo que a política practicada caía máis e máis no concreto e material para a resolución das contas, como se un país fose unha comunidade de veciños. Alén dos números, quedaron as persoas.
O podcast Anguita y Julio contrapón múltiples testemuños de xornalistas, amigos íntimos, familia, persoas anónimas, referentes políticos e un longo etcétera coa propia voz do denominado Califa Rojo, mote que detestaba, e a súa historia vital ata falecer en 2020. Máis aló dos aínda vixentes discursos sobre a Unión Europea ou a Otan, do profético "Malditas sean las guerras y los canallas que las hacen"; Anguita recupérase agora como unha figura de luz e sombra, imperfecta e humana, en evolución constante.
O ben máis prezado de Julio foi a súa biblioteca, na cal traballaba incansablemente. Foi feliz ao descubrir, segundo di a súa segunda muller, o programa informático Excel. Grazas a el puido arquivar e dar conta de todo o que posuía, a súa balda, a súa sección. Como todo arqueólogo sabe, a literatura que interesaba no momento da morte a unha persoa está sempre ao alcance da man e da vista por motivos obvios. No caso de Anguita, isto foi o feminismo e o ecoloxismo. As súas amizades acredítano certo. Estas correntes de pensamento eran para el, xunto á de clase, dúas forzas máis para mudar o mundo.
Outras voces lembran a Julio como alguén serio de máis e cantante nos patios de Córdoba na intimidade, un home tronzado ao medio pola morte dun fillo e unha chamada política, como se divina fose, que desfixo a súa vida. Por iso volveu ás aulas décadas despois coa mesma frase que Frai Luis de León logo de cinco anos na cadea: "Como dicíamos onte…". E por todo o demais, viviu pegado a unha pistola e sen perdoar unha sesta ao día, entre o perigo e a normalidade.
Anguita na súa última aparición televisiva puxo o foco de atención nun futuro que se pode complicar con facilidade e chamaba á unión, ao encontro e a acción de verdade. Como recolle o podcast que agora o reivindica na súa totalidade, o presentador desa entrevista sinalou o ben que estaba de saúde. Julio respondeu que moitos emperadores eran cadáveres de aspecto san o día anterior. De novo, profético, faleceu na mañá seguinte.
