Cedros do noso Líbano
NON ERA DOADO volver a un país aínda dorido por una longa guerra civil, por unha grave crise económica e por un veciño, Israel, sempre ávido de expandir o seu proxecto colonialista e sanguento, coas memorias das matanzas nos campos de refuxiados de Sabra e Chatila, coas invasións e guerras de 1978, 1982 e de 2006.
Quen quere enraizar vai en busca das árbores, pois ser árbore é non partir. E así Ruji cando chegou foi ver o cedro máis antigo do Líbano. Hoxe, apenas queda rastro daqueles bosques que lle deron a este lugar o alcume de país dos cedros, tras milenios de tala e deforestación. Pero ese cedro, o cedro do Ouadi Qadisha, do Val Santo, o cedro do Horsh Arz el-Rab, do Bosque dos Cedros de Deus, resistiu milleiros de anos.
Naquel momento, mentres Ruji viaxaba a tres horas da súa casa en Beirut para abrazar un cedro, eu estaba a tres horas da miña, na Casa da Matanza, en Padrón. María López Sández presentaba, neses días de Rosalía en Camiño, o Herbario de Rosalía, e contaba algo ben curioso: nin unha soa vez aparece unha camelia nesa terra de camelias na obra rosaliana, pero si, ata tres veces, os cedros do Líbano. Algúns dos cedros que hai en todo o Estado están, precisamente, nalgún pazo galego, pero Rosalía aludía a eles en contra da tala da carballeira de Conxo, os "cedros de nuestro Líbano" nese poema ecoloxista que é Jamás lo olvidaré, pues "¡oh, Señor! a consentir no vuelvas/ que de la helada indiferencia el soplo/ apague la protesta en nuestros labios,/ que es el silencio hermano de la muerte/y yo no quiero que mi patria muera". A patria na que somos coas árbores.
E se eran cedros do Líbano para Rosalía os castiñeiros e os carballos é porque poucas árbores foron tan altas coma o cedro como para alcanzar a altura do soños. "De cedro son as vigas da nosa casa/ o artesonado de alcipreste", din Sulamita e Salomón no Cantar dos Cantares. E podemos pensar que ese cedro que abrazou o meu amigo xa estaba alí cando ese río trenzaba a voz dos amantes, e que, cando o rei mandara construír de madeira o seu templo, cando Einkidu erixía a súa soñada cidade no monte aberto, cando os exipcios aproveitaban a resina para preparar os corpos para o eterno, cando os barcos bulían dos portos fenicios ou cando os otomanos construían o ferrocarril, entre todas as árbores para todo isto taladas resistía o cedro.
Pero Ruji, ademais, tiña algo que ver con Rosalía. A súa antepasada palestino-libanesa May Ziadeh foi unha figura chave da Nahda, o rexurdimento da literatura e do pensamento árabe do século XX, e unha das precursoras do feminismo nese lugar do mundo, inxustamente máis coñecida por ser amante do grande escritor libanés Khalil Gibran. Hoxe, os seus versos, "Adeus, montañas libanesas! Teño que marchar!", na súa emigración a Exipto, poden, quizais, ecoar na mente dalgún do millón de desprazados por outra loucura máis do estado xenocida de Israel. Adeus, ríos, fontes. O canto das árbores obrigadas a partir.
Mentres escribo estas liñas, Israel está bombardeando Beirut, invadindo o Líbano, atentando contra a soberanía dun país, cometendo, unha vez máis, crimes de guerra con total impunidade, despois de meses de non entender como a humanidade, de novo, é incapaz de parar un xenocidio. Cada día, pregúntolle a Ruji como está, ou miro as súas historias en Instagram, para saber que está. Aínda ten ánimo de enviarme unha fotografía dos cedros que resisten, ou de preguntar: "E ti?". E eu? Temos a protesta nos labios? Hai pouco tempo, as mulleres da asociación Salam LADC lanzaban sementes de cedros no val de Béqaa, a 30 quilómetros de Beirut, sementes envolvidas nunha capa de arxila que as protexe de paxaros e roedores ata fundirse coa choiva. Eu quixera estar con elas, lanzar esas sementes antes de poñerse o sol, falando de calquera cousa da vida, sen medo das bombas caeren sobre nós. Eu quixera escribir este texto coma quen viaxa para abrazar un cedro, como viaxou Ruji, só para dicirlle que tamén aquí estou.