A descuberta dun arquivo fotográfico

O ABRUMADOR percorrer todo o  andar baixo do CGAC compostelán completamente cheo das fotografías de Raniero Fernández (Vigo, 1909-1999), nunha exposición feita con adicación e agarimo polos seus comisarios, Manuel Sendón e Xosé Luís Suárez Canal, que permite moito máis que contemplar unha serie de fotografías que xorden da Galicia que foi, senón que nos ofrece a posibilidade de recuperar un deses nomes que, abofé, como acontece con tantos outros, permanecen esquecidos no tempo, e aos que non lles prestamos a atención que merece a súa obra, como acontece co deslumbrante caso que nos ocupa.

Entre as décadas dos anos 50 e 60 do pásado século este fotógrafo vigués recolle unha chea de imaxes dun indudable valor, non só no estético, senón tamén polo que ten de escolma documental dun tempo que cada vez se perde máis no faiado da memoria e que de non ser polo valor testemuñal da fotografía quedaría por completo esquecido. Ademais diso, Raniero Fernández tivo no seu momento un importante posto no eido fotográfico ao ocupar a presidencia da Asociación Fotográfica Gallega, unha inqueda agrupación que fixo un afouto labor de desenvolvemento da fotografía coa participación de nomes como os de Manuel García Ferrer, Veiga Roel ou Luis Zamora, por citar só algúns, e que teñen tamén o seu espazo nesta exposición. Unha mostra á que accedemos coas fotografías feitas por Raniero Fernández nun dos seus espazos favoritos, nese porto de Vigo, «un couto de caza excepcional», no que se mesturaba a presenza dos grandes transatlánticos que cruzaban o océano cara o soño da emigración, xunto a presenza dos mariñeiros que convertían esa zona nun bulir de diferentes traballos e de momentos que, co mar sempre de fondo, interesaron a este fotógrafo preocupado sempre por que "na fotografía haxa algo que teña vida". Esa vida adoita reflectirse nas presenzas humanas, en escenas que transmiten a espontaneidade do momento, e que os comisarios poñen en relación ás propostas visuais de Cartier-Bresson, mesmo pola elegancia na composición do plano coas súas relacións xeométricas.

Nese mar continuamos cando avanzamos na exposición, pero desta vez Raniero Fernández lévanos a visualización de diferentes traballos vencellados con el que teñen lugar noutras latitudes da nosa xeografía. Así é como vemos os mariñeiros de Cangas levando a porto unha balea, ou mulleres tirando das barcas en Muros. Un mundo de traballo do mar que se alterna con outras profesións, como as das vendedoras de leña ou as leiteiras, nas prazas de Pontevedra, afondando nese valor documental dunhas fotografías que se converten en memoria do que somos grazas ao labor dos que nos precederon. Máis traballos son os que nos levan ás ferias, como a de Compostela, á que adoitaba ir o fotógrafo captar escenas, non só dos feirantes, senón tamén de todo ese sustrato humano que se xuntaba arredor dunha cita tan especial como a dun día de mercado, e sempre, sempre, amosando esa estampa da pegada humana, ese alento de vida que chega ata nós da man dalguén extremadamente rigoroso á hora de facer e arquivar o seu traballo. E así o vemos nunha vitrina fascinante na que atopamos como Raniero Fernández gardaba os seus negativos xunto a unha chea de cadernos de campo nos que os apuntamentos eran a pista a seguir para o posterior traballo de revelado no estudo.

O fondo negro empregado serve para suliñar a beleza dese traballo artesanal de Raniero Fernández

Eses cadernos son unha sorte de pasaporte cara todo un estenso traballo feito ao longo da nosa xeografía, tentando rexistrar toda unha serie de elementos etnográficos, nomeadamente cruceiros e hórreos cos que quería "achegarme fotografando ao que Castelao fixo debuxando". Unhas series que se presentan dun xeito moi intelixente a través de grandes mosaicos nos que 60 e 42 imaxes, respectivamente, dan boa conta dese labor que se completa con outra serie adicada á ourivería, desta vez con fotografías non feitas en exteriores, como acontecía coas anteriores nas que contextualizaba cada un deses elementos, senón que agora ese fondo negro empregado serve para suliñar a beleza dese traballo artesanal ao que Raniero Fernández tamén estaba ligado profesionalmente.

Unha exposición obrigada para todos nós para comprender unha obra, pero, sobre todo, para poñer en valor a quen ata agora era un inxusto descoñecido.