O poema que nace na sombra

XORDE Desenfoque, baixo a sempre coidada edición de Apiario, do espazo da incerteza, desa situación na que o ollo esmorece na súa relación coa contorna, na que os límites convértense nun difuso territorio no que a percepción da realidade fraquea e as sombras impóñense á luz.

Desas sombras nace este poemario que, de xeito paradoxal, procura recuperar esa luz dun xeito valente, dando conta do vivido, dos momentos nos que a fraqueza non axudaba a unha esperanza que, sen embargo, atopa na rede familiar, nomeadamente no apoio da nai, xunto cunha natureza que sempre agarda polo mellor de nós, o argumento máis firme para converterse no pulo dunha recuperación.

 Noelia Gómez converte, daquela, a súa traumática experiencia no xermolo deste poemario, certamente cheo de riscos polo que ten de pescuda nun mesmo, de cómo reacciona o ser humano nunha situación de indefensión, de perda daquilo que nos conecta coa contorna, e na que perder a percepción do horizonte supoñía adentrarse nun territorio ignoto, de medos e incertezas que un nunca sabe ata onde poden chegar. A operación de restitución das posibilidades oculares da vista, o peche posterior durante días dentro da escuridade dunha habitación, tradúcense en liñas nas que as palabras da poeta afinan esa situación dende as afoutas posibilidades dunha linguaxe na que se acumulan esas sensacións que se agolpan na cicatriz da vida.

Coñecín a obra desta poeta co seu primeiro libro, O xiro, publicado en Xerais no 2015, e apuntado nestas mesas páxinas baixo a sorpresa do seu contundente debut poético. Reviso aquelas notas e atopo dentro dun texto no que a presenza da beleza como argumentario da vida era esencial, de qué maneira a presenza do corpo e a súa relación coa contorna, como xeito de enmarcar unha identidade, era unha das súas grandes conquistas e, varios anos despois, non podo deixar de poñer en relación esa cuestión co que acontece neste Desenfoque que fala dese corpo e de cómo a ameaza da perda dun órgano esencial para establecer ese elo pode transformar o que somos ou o que queremos ser.

Esa perda do enfoque, tamén permite establecer unha metaforización da nosa posición no mundo, de cómo son as nosas relacións coas nosas contornas máis inmediatas, cos ámbitos da familia, da amizade, do profesional ou mesmo do cidadán. Propoñendo de que maneira, seguindo a frase de Guy Debord: «Todo o directamente experimentado converteuse nunha representación», a nosa presenza non sempre atopa unha liña precisa nesa relación múltiple, sometida a unha chea de interferencias que poden modelar a nosa personalidade, mais cando algo sobrevido se impón as nosas conductas ou comportamentos, como pode ser unha enfermidade tentando atopar unha nova canle de acción que precisa dese amor sincero que fica invisible, como anota a poeta e que só se pode atopar nese latexo cómplice coa nai.

A presenza do propio Guy Debord, xunto a nomes como os de Clarice Lispector, Julia Stephen ou Mercedes Halfon e o seu «Existe un vencello entre mirar e escribir», convértense en parte solidaria dese desfiladeiro de complicidades tan necesaria para non atoparnos sós, para tentar chegar a un  lugar no que suxeitarnos ante a escuridade.

«Manca tanto a luz», escribe Noelia Gómez, como un berro de felicidade, como unha ferida precisa que fala de sentir a vida a xeito de impacto, e cando todo tenta colocarse no seu lugar, é a recuperación dun vieiro do sensitivo que remata no libro coa súa derradeira parte, unha analepse que, en forma de flashback, atopa a mirada da inocencia, da descuberta do permanente, aquilo que agromou en O xiro, no tempo cando «criamos na eternidade» fronte a unha natureza que, como ningunha outra forza, afirma que estamos vivos e o noso potencial para recoñecérmonos nese «eco dos paxaros» que non entende de escuridades.