Comeza a festa do Entroido en Galicia

Celebracións ▶ A tradición do Entroido é un singular atractivo turístico da comunidade galega, nunhas datas que combinan unha excelente gastronomía cos produtos derivados do porco como protagonistas dos saborosos cocidos e moita troula por gozar.
O Oso de Salcedo e os seus criados, o Luns de Entroido na Pobra de Brollón. AEP
photo_camera O Oso de Salcedo e os seus criados, o Luns de Entroido na Pobra de Brollón. AEP

O Entroido é por definición a festa máis subversiva do ano. Unha festa na que os costumes se relaxan, os roles se inverten e un pode rir de todo.

O Entroido galego –tamén chamado Antroido o Introido, entre outras denominacións–, é ademais unha celebración de longa tradición popular, sobre todo na provincia de Ourense. E hoxe goza de moi boa saúde, aínda que algúns ritos e peculiaridades xa se perderon e outros estean en proceso de recuperación.

Non hai que esquecer que Galicia foi unha das poucas rexións de España que continuou celebrando o carnaval a pesar da prohibición. Hoxe a importancia do Entroido é tal que nove carnavais galegos exhiben con orgullo a cualificación oficial de Festa de Interese Turístico. E máis de 175 municipios de Galicia declararon festivo o Luns ou Martes de Entroido ou o Mércores de Cinza. Unha celebración por todo o alto á que calquera se pode unir.

Na provincia de Lugo destaca con nome propio o Entroido Ribeirao, que neste 2023 volveu con moita forza o pasado día 5, no coñecido como domingo Lambedoiro, despois de dous anos e nunha edición na que os convidados dos volantes, os maragatos e os mecos foron os Fulións Rurais de Viana do Bolo, os Troiteiros de Bande e os Farrumecos de Sobradelo.

A seguinte xornada marcada en vermello é o Domingo Corredoiro e logo chegarán o Domingo de Entroido e, para despedir a festa, o Martes de Entroido, co tradicional choro do pucho. Polo medio hai tempo para elixir as diferentes festas que se celebran por toda Galicia. É oficial: estamos en tempo de máscaras, disfraces e moita sátira.

Iso si, convén vir disfrazado... do que sexa! Aquí o que se valora é o espírito participativo e as ganas de se divertir. Sen disfrace un corre o risco de sufrir uns lategazos; de que lle boten fariña ou formigas vivas; ou de ter que invitar a una rolda de vinos. É a lei.

Hai tamén outra lei que se cumpre estritamente: a dos banquetes gastronómicos. Porque en Galicia o Entroido acompáñase sempre dunha boa mesa. Unha cociña de gorentosos pratos, perfecta para reparar forzas, que ten como protagonista o porco e de acompañantes as patacas, os grelos e os garavanzos. De sobremesa, filloas, orellas, bica; e de remate, un bo licor café. O mellor do mundo.

Galicia ten ademais grandes festas culinarias relacionadas co Entroido e calificadas de interése turístico: a Festa do Cocido de Lalín, de Interés Turístico Internacional, o domingo anterior ao de Entroido; a Festa da Filloa de Lestedo, o domingo seguinte ao Martes de Entroido; a Festa do Lacón con Grelos de Cuntis, o domingo seguinte ao do Entrido, e a Festa da Androlla de Viana do Bolo, o Domingo de Entroido, que se suman á Festa do Botelo do Barco de Valdeorras (finais de xaneiro), o preludio das grandes citas gastronómicas destas datas.

Moitos concellos galegos súmanse á tradición gastronómica típica destas datas de Entroido. Entre eles e na provincia de Lugo, Navia de Suarna, coa Festa da Androlla; Sober, co Baile da cachucha o sábado de Entroido, ou A Fonsagrada, coa súa tradicional Feira do Butelo. Na provincia da Coruña destaca Monfero, coa Feira do Grelo. E na de Ourese, Laza, coa Festa gastronómica da cachucha, a bica branca, o xastre e o licor café, o terceiro venres do Folión; Allariz, coa Cachuchada do Luns de Entroido, ou O Carballiño, coa Festa da Cachucha como despedida no primeiro domingo despois do Martes de Entroido. É tempo de gozar da festa e a gastronomía e achegalas aos visitantes.

Recoñecementos ► Nove festas de interese turístico

En Galicia nove destas celebracións teñen o recoñecemento de interese turístico. O Entroido de Xinzo de Limia (coas pantallas) é Festa de Interés Turístico Internacional, mentres que o o Entroido de Verín (cos cigarróns) é Festa de Interés Turístico Nacional.

Ademais destas dúas, outras sete son Festas de Galicia de Interese Turístico, como son o Entroido de Cobres (coas damas e os galáns); o Entroido de Laza (cos seus peliqueiros); o Entroido de Viana do Bolo (no que o personaxe central é o boteiro e que comparte protagonismo coa promoción do produto gastronómico da androlla); o Folión Tradicional do Entroido de Manzaneda (coas mázcaras); os Xenerais do Ulla, o Entroido de Maceda (cos felos). e o Entroido de Vilariño de Conso (co boteiro coma personaxe estelar).

Pantallas de Xinzo de Limia
Pantallas de Xinzo de Limia
Xinzo de Limia Pantallas
As pantallas son as estrelas deste Entroido. Estes personaxes ancestrais percorren a vila golpeando dúas vexigas de animais, secas e inchadas coma globos, impoñendo a súa lei. É o ciclo de carnaval máis longo de toda España, xa que comeza o Domingo Fareleiro e remata co Domingo de Piñata.
Cigarróns de Verín
Cigarróns de Verín
Verín Cigarróns
Os cigarróns son os protagonistas en Verín. Fan a súa aparición na vila o Domingo Corredoiro, o anterior ao Domingo de Entroido, tras as misas da mañá, O Luns de Entroido ten lugar a batalla de fariña e o Martes, o gran desfile de carrozas, comparsas, máscaras e cigarróns polo centro da vila.
Xerais da Ulla
Xerais da Ulla
Xerais da Ulla
Trátase dunha celebración orixinal da comarca da Ulla que se celebra nos concellos de Boqueixón, A Estrada, Santiago, Silleda, Teo, Touro, Vedra e Vila de Cruces, con referencias documentadas nos anos 70 do século XIX. Os personaxes máis relevantes son os xenerais e os correos a cabalo.
Damas e galáns de Cobres
Damas e galáns de Cobres
Cobres Damas e galáns
As orixes do Entroido desta parroquia situada na ría de Vigo remóntanse ata o século XVIII. Aquí, madamas e galáns (mulleres e homes vestidos de branco) e aldeáns representan distintas posicións económicas e roles sociais, polas vestimentas e a posición que ocupan nos pases, bailes e exhibicións.
Boteiros de Viana do Bolo
Boteiros de Viana do Bolo
Viana do Bolo Boteiros
O boteiro, coa súa máscara de madeira de cor negra rematada por unha pantalla con armazón de arame recuberta de tiras de papel de seda de cores e os seus saltos, garda reminiscencias de culturas exóticas. Moi respectado polo público, cos seus movementos fai soar as chocas do seu cinto.
Boteiro de Vilariño de Conso
Boteiro de Vilariño de Conso
Vilariño de Conso Boteiro
En Vilariño de Conso celébrase o que moitos consideran o Entroido en estado puro. O Boteiro é a personaxe estelar, é o dirixente do Fulión. O Fulión é un grupo de persoas tocando bombos e gadañas ao mesmo compás. En cada aldea do existe un fulión, e uns boteiros que bailan ao seu son.
Peliqueiros de Laza
Peliqueiros de Laza
Laza Peliqueiros
É uns dos carnavais máis enxebres de Galicia. Ritos e personaxes ancestrais protagonizan o transcorrer destas irreverentes festas que comezan semanas antes dos días grandes de Entroido, con catro Venres de Folión. Os días de Entroido discorren entre a praza da Picota e os bares.
Felos de Maceda
Felos de Maceda
Maceda Felos
Son as máscaras emblemáticas do Entroido de Maceda. Unhas figuras pouco coñecidas fóra da zona, pero tan antigas e fascinantes como os seus parentes máis famosos, os peliqueiros de Laza e os cigarróns de Verín. Visten dun xeito moi similar, mais o que distingue aos felos son as medias negras.
Mazcaras de Manzaneda
Mazcaras de Manzaneda
Manzaneda Mazcaras
Os folións de Manzaneda son espectaculares polo seu ritmo compasado e ininterrompido e a elegancia e colorido das mázcaras, cos seus característicos gorros engarzados con cintas de cores e os seus saltos e danzas de orixe arcaica. O gran folión ten lugar o Martes de Entroido, que é festa local.