AO MOVER o moble do televisor apareceu detrás un libro. Era de tapas verde claras e estaba deformado. Andara lendo nel. Un día desapareceume da vista. Pásame ás veces, que estou lendo algo, queda nunha mochila, nun abrigo ou no coche, e acabo por perderlle o rastro e o respecto despois duns días de busca e confusión. Este libro perdido era un ensaio do filósofo Pau Luque, Las cosas como son y otras fantasías (Anagrama). Andaba lendo nel en setembro de 2020 e un día, flash!, desapareceu. Recórdome a min mesmo mirando nas mochilas e nos petos dos abrigos porque o perdera, mesmo revisando os fondos de reptís do Ford Focus. Caera por detrás do moble do televisor, que é de marrón claro e aparatoso. Consolárame con outro.
Cando perdín Las cosas como son y otras fantasías o mundo xa deixara de ser normal. Continuaba tendo as súas festas de música electrónica, as persoas que non se senten a gusto no seu corpo e as pastelerías que pecharan, pero a inmensa pandemia estaba reducindo salvaxemente a poboación mundial.
O ensaio de Pau Luque apareceu oito meses despois de que se declarase a clausura sanitaria en México, onde o pensador —nacido en Barcelona no ano das olimpiadas— estaba investigando en Filosofía do Dereito na universidade. O mundo xa era un lugar imprevisible e aterrador, no que unha bacteria podía matarte con máis probabilidade de que te esmagase a pata dun elefante, pero Luque non sabía nada disto que lles conto cando escribiu o seu ensaio.
Las cosas como son comeza sete anos antes, en 2013, cando Pau Luque compartía piso en Nápoles cun "decibélico director local de cine". O realizador pídelle que o acompañe ver a película La prima neve de Andrea Segre. A cinta narra a amizade entre un inmigrante africano e un neno medio orfo. Son dos poucos habitantes que hai nunha poboación campestre.
Horas despois, cando saen do cine, o amigo do ensaísta manifesta a súa decepción:
—Bah! Unha favoletta...
Parecéralle unha fabuliña, un parvo conto de fadas. Pau Luque estaba de acordo, pero el andaba xa pensando na relación entre arte e ética, polo que incluíu esa película na categoría de creacións que "externalizan o pensamento moral", é dicir que nos plantean un problema de conciencia e nolo dan resolto. A relación entre un cativo e un inmigrante en Italia, un país da OCDE que está adoptando as medidas máis radicais que se pode permitir Giorgia Meloni contra a chegada de pobres, famentos e desesperados desde África.
McKenzie Wark rexeitaba as cousas como son. A pensadora australiana que dá clases universitarias en Nova York retrasou ata os 57 anos a aceptación de quen era porque nacera cun corpo de home. O ano pasado explicaba en Raving (Caja Negra) que o baile era o único ámbito no se sentía relaxada, no que sabía quen era sen que ninguén llo reprochase ou a insultase. Asegura que cando participa nunha rave, nunha desas boas raves que duran horas e das que se sae co sol pesando no lombo, desaparecen o espazo e máis o tempo. Mckenzie estaba nas festas de música electrónica nas que axudaban aos rapaces británicos a soportar a fereza do thatcherismo.
A filósofa revela que levaba valorando se transicionaba desde os 18 anos. "Coñecín mulleres trans por casualidade, eran prostitutas. Pensei: Non podo facer iso, non durarei moito tempo vivindo así". Ela considera agora que o medo a unha vida miserable lle salvou a vida: "Por unha banda, estragou a miña vida non transicionar; por outra, estou viva. Non hai moitas trans da miña idade ou maiores ca min. Tiven moita sorte de sobrevivir a todo iso, tería menos posibilidades se chego saír antes do armario". Pensando en Raving valoro que deberiamos tomarnos con maior gravidade legal e penal as burlas dos barbados lexionarios de Melilla que afirman sentirse mulleres.
Mckenzie Wark tivo moitas dores de cabeza pola súa identidade. O fabricante de Gelocatil, Sergi Ferrer Salat, convidouna o mes pasado aos Retiros Literarios de Finestres, que organiza e financia. Celébranse en Casa Sanià, un dos lugares da Costa Brava onde Truman Capote se escondeu durante tres anos para escribir A sangue frío. A Capote linlle todo o que está publicado en español e en galego —mesmo a noveliña de iniciación Cruceiro de verán, que editou Carlos Lema para Galaxia—, pero non puiden con A sangue frío. Empeceina e deixeina. Intenteina. Non puiden con esa crueldade do escritor: narrar varios asesinatos brutais perpretados en novembro de 1959 nunha vilela de Arkansas furando neles como se fose un neno cándido desmontando un boneco para buscarlle a alma, cando o autor sabía que os criminais, Dick Hickcock y Perry Smith, carecían dela. A crueldade máis aguda foi que o autor de A sangue frío conxelou o seu corazón e o seu texto ata que os asasinos foron executados porque necesitaba ese peche para a súa crónica.
Leila Guerriero vén de publicar La dificultad del fantasma, que edita a propia Residencia Finestres —nun PDF que se pode baixar na web rlffinestres.com—. Eu fíxeno esta noite. Na lectura ía atopando saltos, que atribuín ao estilo da periodista arxentina. Os saltos parecíanme audaces e confusos ao tempo. Baixei o texto no móbil. Tiven que chegar á metade para decatarme de que soamente estaba lendo as páxinas impares. Aceptei que a estraneza era unha tara miña, non un experimento de Leila Guerriero; así que esta noite volverei ao punto de partida.
Lera algunha reportaxe sobre os veráns de 1960 a 1962 que Capote pasou na Costa Brava. Lin as cartas que lle mandaba aos amigos no compilatorio Un placer fugaz (Debolsillo). Envía unha o 17 de abril de 1960. Está escrita con viveza e xenio, trazada no aire, sen que a pluma toque case o papel. Conta a uns amigos que viaxa no trasatlántico Flandres cara a Europa. Vai dirixida aos Dewey. "Querida familia. Finalmente logrei subir a bordo —con 25 maletas, 2 cans, 1 gata e o meu querido amigo Jack Dunphy— e aquí nos tedes, en metade do Atlántico. O vindeiro xoves, día 22, chegamos a Le Havre. Despois baixaremos ata España, o que nos levará uns tres días. Apúntovos a dirección de novo, só para asegurarme de que a teñades ben: A/c J. E. Milleiro, Rúa Catifa, Palamós (Xirona), Costa Brava, España. Estas son só unhas liñas garabateadas rápido; cando esteamos en roteiro enviareivos postais, e escribireivos como Deus manda cando cheguemos a Palamós".
A maiores das cousas e animais que carga nesa arca de Noé, leva 4.000 folios con notas, documentos e transcricións dunha investigación que comezara en Kansas a fins de 1959. Quere ordenalos nun libro que esperaba terminar rápido, pero as cousas non eran como deberían ser. "Soamente necesitaba que dúas persoas fosen executadas en Estados Unidos e todo parecía indicar que iso ía suceder moi pronto", apunta Guerriero.
A xornalista arxentina conta unha anécdota que desvela que a frialdade de Truman Capote sería censurable, pero era completamente humana. Unha reposteira de Collboni fala con Leila Guerriero sobre o escritor. Ela traballa na pastelería que aba Capote en afirmación dos guías que dirixen aos devotos do autor que pescudan no seu rastro pola Costa Brava, afirma que é mentira. "Capote ía a outra pastelería que xa non existe. Chamábase Samsó. O reposteiro está morto, pero aínda queda a filla, Conchita. Chamei á súa porta varias veces, pero ninguén respondeu. Xusto enfronte deste sitio hai unha vella charcutería, ten máis de cen años. O señor, duns oitenta anos, di ter visto a Capote, así como eu podería dicir que vin delfíns no horizonte".
