Blog |

Maiorías de idade

"Son d’Aldea ten apenas oito anos de vida como festival, pero o rural conta coa prodixiosa capacidade de darlle a calquera novidade un balor de tradición en apenas unha presa de anos"

Autobús antiguo

PASO UNHA estupenda xornada en Son d’Aldea, na comarca da Ulloa. Un evento que o rural se conta a si mesmo con orgullo e que me leva a reflexionar sobre en que medida a cultura do país está disposta a admitir un relato de seu do campo.

TACTO
Hai moitos anos, antes do boom gastronómico, unha xornalista preguntome con retranca polas festas gastronómicas, vinculándoas ao fraguismo e á súa política populista. Rompinlle bastante os esquemas, porque lle contestei que xa era hora de que as houber, que era un tipo de evento moi habitual no rural europeo do noso contorno e que resultaba impensable que aquí non existiran. A pesar do oportunismo político, que unha cultura tan agraria como a nosa non tivera festas de exaltación do produto e receitas ao xeito das aldeas francesas ou italianas o que revela, sobre todo, é que se pasou moita fame. Explicalas tan só desde o fraguismo o que indica do intérprete é o pouco viaxado que está. A cousa é que pensamos que as gastrofestas levan toda a vida e aínda son de onte. 

GUSTO
Pensábao o outro día cando contamos seiscentas persoas comendo na carballeira no festival Son d’Aldea, en Santiago de Albá e Santo Xusto, en Palas de Rei. Seiscentas persoas papando despois dunha función teatral de cinco horas, un espectáculo que se percorre andando —sen parar— agros e ferrados coma quen camiña por un teatriño das marabillas. Son d’Aldea ten apenas oito anos de vida como festival, pero o rural conta coa prodixiosa capacidade de darlle a calquera novidade un balor -con b- de tradición en apenas unha presa de anos. Coma co churrasco. E ese é un dos principais activos do rural contemporáneo: ser unha fábrica de autenticidade nun mundo moi falsario. 

VISTA
As peciñas teatrais de Son d’Aldea, interpretadas polos veciños, pertencen a unha sorte de teatro inmemorial, con eses roles da cultura popular dos 60 —as avoas, o borracho, o/a emigrante, a solteira madura— e dos 90 —o neno que se interesa, educadísimo, polas memorias do avó— e con esa misteriosa capacidade do humor tradicional de repetir o mesmo chiste un cento de veces e conseguir que siga facendo graza. É un encantamento que comeza polo camiño: os organizadores deseñan un itinerario de varios quilómetros polo país sen bater con asfalto e —case— sen eucaliptos. Como nas historias de mouros, un atópase con escenas teatrais pintorescas en cada encrucillada. Pasa un pouco como coa serie Downton Abbey: Son d’Aldea ten a capacidade de confortarnos durante unhas horas nun mundo seguro, antigo, pero aínda recoñecible. 

OLFACTO
Ao velo pensaba en todo o que non contamos sobre o noso rural. No fondo, é unha especie de enorme buraco negro da nosa literatura. Pasa como coa novela histórica. Pensamos que estamos cheos dela, pero en realidade a penas se publica. Son os nosos prexuízos os que pensan que a literatura galega está chea de rural porque no fondo seguimos a refugar do rural. Non nego as toneladas de textos memorialistas do agro. O memorialismo, por definición, é aburrido. Pero hai moitos máis xeitos de achegarse a este mundo. Penso en Intemperie, de Jesús Carrasco (Seix Barral, 2013). 

OÍDO
Bato estes días con A boca pobre, de Flann O’Brien, dentro da antoloxía de novelas curtas deste autor ‘El consumo de patata en Irlanda’ (Nórdica, 2018), aínda que hai unha tamén boa tradución de Isaac Xubín para Rinoceronte. A boca pobre é unha novela de cheiros animais e humanos, patacas, alcolismo, trampullada, grosería, que parodia as novelas autobiográficas promovidas polo novo estado irlandés para facer un pouco de vulto de textos en irlandés. Pero a boa parodia —este caso o é— só funciona cando se ama o mundo que se retrata; se non é así, envórcase en esperpento e miseria intelectual. Sospeito que hoxe en día unha novela como A boca pobre -publicada orixinalmente en 1941- aínda sentaría bastante mal en Galicia porque non estamos dispostos a darlle a maioría de idade a ese mundo. 

ORGULLO
Contábanme os organizadores que lle deran moitas voltas ao nome do festival ata que bateron con Son d’Aldea. A declaración de principios está no propio título, máis dirixido aos de dentro que os de fóra. Detrás de Son d’Aldea, na coidada organización, no impecable deseño de marca, hai xente que sabe moi ben onde está, e de que isto —aínda que represente estampas do pasado— vai de futuro. Son d’Aldea vai de crear valor alí onde moita xente cría que non había. Para repetir. Porque todos somos, ao final, de aldea.

Comentarios