"ISTO É precisamente o problema da nosa relación. Temos que verbalizar todo o que sentimos. Ás veces só quero sentir cousas. Insistes en ser tan forte todo o tempo. Para ti ser forte consiste… en definir as cousas".
Joaquim Trier, La peor persona do mundo (2021)
49. Disque os homes somos conscientes da madurez antes polo físico que pola cabeza, e porque dun xeito ou doutro nolo acaban facendo saber –nun bar, nun polideportivo– outros antes de que nós poidamos nin sospeitalo. Como profesor, son moi consciente das fronteiras entre idades cando perdemos as referencias comúns –filmes? música?– en relación cos alumnos. Agora xa non compartimos nin os filmes do Señor dos Aneis. Pero non é ese o asunto. Oxalá! Descubrín o meu novo estado vital ao ver dous filmes moi de moda entre o moderneo: La peor persona del mundo (2021) e Licorice pizza (2021). A miña primeira reacción aos poucos minutos foi a mesma para os dous, un rexeitamento espontáneo. Pero eu non son de xulgar ás primeiras. Teño aínda unha reverencia polos produtos culturais mais propia dun adolescente pedante que me fai aturalas enteiras, resistindo numantino –ou debera dicir meduleiro?– ata uns finais que me permitan unha ecuanimidade que ninguén me pide. Pero o meu rexeitamento a estes filmes foi case tan inmediato, parcial, violento e visceral como a cara dun neno da Coruña ou Vigo cando lle falas en galego culto. Esa sensación era nova en min e non me gustou nadiña, pero non fun consciente no momento. Consideraba que La peor persona era unha mala copia de Fleabag –coa súa deliciosa protagonista que fai da indecisión un modo de vida, pero sen a brillantez da británica–; tamén pensaba que a Licorice Pizza lle faltaba un guionista que puxera un pouco de orde nun material que non pintaba mal. O meu cerebro precisaba clasificar, desbotar, triturar, volver a algún lugar seguro.
"Prepareime para unha viaxe que en nada se parece a nada, que escollín non compartir con ninguén, que nunca máis repetirei. E volteou a miña vida".
Antonio Lucas. Buena mar. Alfaguara, 2021.
50. Se non fose tan escaso en obras, o xénero literario Viaxe ao Gran Sol debera ser recoñecido como tal, ao carón da novela negra ou o relato de aventuras. Foi Avelino González quen me recomendou Os ausentes de Casteltón (Sotelo Blanco, 2005), do biólogo Jacobo Barros. Polo seu traballo, Barros andou embarcado na pesca galega de altura e acabou poñendo por escrito a experiencia camuflada na ficción. A viaxe ao Gran Sol é diferente ao resto, é un periplo a unha engrenaxe produtiva. Ao segundo ou terceiro día o barco convértese nunha secuencia de rutinas e o mar unha masa líquida sen nada novo que apreciar. Entón a viaxe comeza de verdade na observación dun grupo improbable de obreiros atados a unha xornada laboral sen fin. Antonio Lucas debía ter uns 42 ou 43 cando embarcou no vigués Novo Confurco. Búscoo en Vessel Finder. Agora mesmo o barco está á altura de Brest; o seu último porto foi Castletownbere, en Irlanda –o Casteltón de Jacobo Barros e Xurxo Souto– e debe estar retornando á base en Vigo. Lucas describe as vidas dos tripulantes, como teñen feito Manuel Rivas ou o Barros, pero engade algo que lle custa moito aos galegos: contar a viaxe que sucede no seu interior. O xornalista escribe un texto sobrio, preciso, cheo de beleza; podía ter caído en adxectivos como enredou en certo tipismo –o barco chámase Carrumeiro, os tripulantes teñen nomes enxebres–, pero non o fixo. Buena mar describe a unha testemuña, el mesmo, que afronta a viaxe nun momento de crise vital. Deixa atrás a súa vida anterior sen saber cal é a súa vida futura. A mocidade e certa vida adulta rematou, como case sempre, en fracaso; veremos que pasa na madurez. Ao libro sóbranlle cincuenta páxinas pero é un magnífico relato sobre as epopeas obreiras –ao final son obreiros, estes mariñeiros– do noso tempo.
"Soñabamos con nos converter nos lectores que aqueles novos textos demandaban, lectores cultos e cosmopolitas, sabedores das tradicións de Europa e do mundo, desposuídos de prexuízos literarios que puidesen afastarnos da gran literatura, calquera que fose a súa procedencia".
Manuel Forcadela. Anuario Grial de Estudos Literarios Galegos, 2005.
51. O corpo quedoume mal despois de rexeitar eses dous filmes do 2021. Tiña certa sensación de ter cometido unha afronta, aínda que fose a un suxeito inerte como é un produto cultural. Tamén de crebar unha desas poucas normas internas que dan sentido á vida. Sempre hai prexuízos pero, cantos prexuízos? Rexeitaba un mundo que simplemente non comprendía? Volvín, algo máis descansado, a ver os filmes. Mirei á protagonista de La peor persona del mundo, no seu trampón mundo noruegués no que nunca chove e sempre fai sol; observeina andar a tombos polo mundo, escoitei eses diálogos que calquera guionista con talento tería convertido en ouro e que parecían, pola contra, aínda primeiros rascuños dun proxecto para Agadic. E entrei na historia; aínda que a protagonista fose só un suxeito pasivo da vida e iso me enfadase, e se cadra por iso me comezou a gustar. Vin os sucesos surrealistas do rapazolo buscavidas de Licorice Pizza e a imposible relación da moza adulta con el. E lembroume a Dickens e a Huckelberry Finn. Ou a Peter Pan, pero nunha California setenteira. É un novo estilo de filmar e de contar cine, por suposto, e eu non me criei nel. Cando se chega a certa idade parece que lle esiximos ao mundo que se adapte a nós, e moléstanos que siga o seu ritmo. A base de cartos podemos saírnos e vivir un tempo nunha burbulla intelectual, con tantos libros e filmes vellos por ler e ver. Mais tamén podemos asumir outra carga máis para conceder segundas oportunidades a todo o novo desta vida. Máis barato é.
