"Non sinto me un heroe nin nada diso; fíxeno por humanidade". Son as palabras de Fermín Garcés, o camioneiro que fai exactamente 50 anos enfrontouse aos asasinos do garda civil José Antonio Pardines, a primeira vítima de Eta. Non tivo medo, pero se xogou a vida. Aos seus 86 anos, Fermín rememora para Efe ese episodio.
Garcés e a súa filla Carmen reciben a Efe na súa casa de Madrid horas antes de que se cumpra medio século daquel 7 de xuño de 1968, cando o axente Pardines regulaba o tráfico en Aduna (Gipuzkoa) e foi cribado por cinco disparos que lle causaron a morte, a primeira do historial sanguento de Eta.
Transportaba millo desde Francia a Madrid
Fermín transportaba millo desde Francia a Madrid e era consciente de que a carga do seu camión superaba en dúas toneladas o autorizado. Por iso, cando viu a gardas civís púxose en alerta e, de súpeto, escoitou un son parecido a un disparo.
Pensou —continúa Fermín o seu relato— que se trataba do ballestín do seu camión, que cando rompe soa igual que un disparo. Pero o seu vehículo funcionaba con normalidade. Mirou ao seu ao redor e viu como Pardines caeu morto, á vez que escoitou catro tiros máis dirixidos ao axente, un mozo galego de 25 anos.
Non dubidou en baixarse do camión, pero os dous terroristas, Iñaki Sarasketa e Taxbi Etxebarrieta, dous mozos de 19 ou 20 anos, como chegou a calcular Fermín, tiraron a moto que Pardines puxera diante do coche dos sospeitosos e introducíronse nun Seat 850.
Foi entón cando o camioneiro, sen dubidalo, colleu dun ombreiro a Sarasketa e espetoulle: "¡Quedos, asasinos, bandidos, quedos aquí!". Os terroristas puxéronlle a pistola na cabeza e non lle mataron "de milagre", rememora Fermín Garcés, quen recorda como facía "culebrillas" co seu corpo por se disparaban para evitar así ser alcanzado. Ou polo menos, intentalo.
Recorda facer "culebrillas" para evitar ser alcanzado
Tras o camión había varios coches, que non puideron presenciar os feitos porque o vehículo pesado impedía a visión. Fermín pediu aos ocupantes dun dos turismos que avisasen ao outro motorista da Garda Civil, compañeiro de Pardines, de que este fora abatido.
Intentaron coller a matrícula do coche dos terroristas —"non levaba nin bolígrafo", di Fermín—. Nunha papeleira próxima, avisou ao cuartel de Tolosa e un grupo de gardas civís chegou ata o lugar.
Ao verse asediados, os terroristas saíron do coche e intentaron fuxir "monte arriba". Cruzáronse disparos, Etxebarrieta resultou ferido —morreu despois— e Sarasketa conseguiu chegar ata a casa do cura de Tolosa tras ameazar ao condutor dun coche, que tivo que levarlle, pero finalmente foi detido.
"Foi todo tan rápido... Actuei desa forma... Non mo podía crer nin eu", relata emocionado Fermín, que pide desculpas por iso e por se nalgún momento da súa narración cústalle facer memoria de todo o que neses días ocorreu.
"Non sabía que eran do Eta, só que eran uns mozos novos" os que dispararan. Cando días despois Fermín foi requirido pola comandancia de San Sebastián, recoñeceu sen ningún titubeo a Sarasketa como un dos terroristas.
A partir de aí, a vida do camioneiro, que ata entón traballaba para unha empresa, cambiou radicalmente. Na Garda Civil ofrecéronlle regalarlle un camión, pero el non quería nada, só entrar no corpo.
Ata entón non había nin soñado esa posibilidade, pero tras o atentado a Pardines desexou ser membro da Benemérita, aínda consciente de que gañaría a metade do soldo que conseguía como camioneiro.
Mentres chegaba a data de ingreso na academia de Sabadell (Barcelona), Fermín pasou un mes no seu pobo, onde había xente afín á causa etarra. Pero el non tiña medo nin se sentiu sinalado. Claro que o cabo José, "un tiarrón", xa lle dixo: "Fermín, non te preocupes que te vixiamos, aínda que non nos vexas".
A súa filla: "O meu pai é moi lanzado, non ten medo a nada"
A súa muller non se cría o que fixera."¡Como vai facer iso Fermín!", preguntábase. A súa filla Carmen dá a resposta: "O meu pai é moi lanzado, non ten medo a nada. Se ve na rúa unha discusión, enseguida media".
Fermín desenvolveu a súa carreira no parque móbil da Garda Civil na rúa do Príncipe de Vergara de Madrid. Non ascendeu e deixou o curso de cabo a medias porque o soldo non lle daba e tivo que buscarse outros traballos de tarde: acomodador, camareiro, porteiro no Santiago Bernabéu...
Foi testemuña da "incrible" evolución da Garda Civil, un corpo que para el é "o máis grande do mundo" e cuxos axentes merecen, ao seu xuízo, un mellor soldo.
A súa neta é garda civil
Noutros tempos Fermín non imaxinase que as mulleres ían ingresar na Benemérita. E mira por onde, a súa neta xa é garda. Fixo Sociología, tivo o seu primeiro destino nunha localidade de Madrid e a súa ilusión é entrar nalgunha unidade de Información.
Fermín lamenta que aos axentes acóselles en Cataluña. "O mundo está a volverse tolo", salienta.
"Todo termínase, ata as guerras"
Coincide o 50 aniversario da súa heroicidade e da morte de Pardines coa disolución de Eta, que era algo que "tiña que chegar", porque "todo termínase, ata as guerras", engade Fermín.
Os terroristas "fixeron moito mal, durou moito, mataron a xente e incluso a raparigos que non teñen culpa de nada. Non hai dereito", insiste.
Fermín sorrí ao terminar cada frase e a súa expresión se dulcifica. A pesar dos recoñecementos, réstalle importancia á súa acción. "¿Heroe da Garda Civil? Que pichorras. Non son heroe. Fixen o que tiña que facer, por humanidade". é máis que suficiente. Xa non pode haber máis preguntas.
