As pirotecnias son unhas descoñecidas para os galegos. E iso que a comunidade é a segunda que máis foguetes produce logo de Valencia, con 19 talleres —legais— repartidos entre as catro provincias. Con todo, son poucos os que viron un de cerca. A razón é simple: as polvoreiras deben de estar a polo menos 500 metros da casa habitada máis próxima. Esa é a primeira norma de seguridade —e máis importante— para este tipo de recintos, e a que fai que estean situados en sitios tan recónditos que só se acheguen alí os clientes e os propios traballadores. Ninguén termina nunha pirotecnia por equivocación.
E se é difícil dar cunha fábrica artificieira, aínda o é máis entrar nela sen permiso. Iso significaría rubir un muro de dous metros con arame de espiño na parte máis alta e burlar unha avanzada rede de alarmas conectada directamente coa Garda Civil, elementos que deben equipar por lei estas instalacións. El Progreso introduciuse nunha delas para mostrar as súas entrañas aos lectores. Fíxoo, iso si, de forma legal.
A empresa elixida é Pirotecnia López, unha das 16 adheridas á Asociación Galega de Industriais Pirotécnicos. Sitúase en Viceso, un illado núcleo do concello de Brión aínda que a tiro de pedra de Santiago. Para chegar hai que transitar por un acio de vías secundarias nas que, agás para un coñecedor da zona, faise indispensable o GPS. Sobre todo porque xa non hai veciños aos que preguntar nos dous últimos quilómetros de traxecto, tras deixar atrás a última casa. A partir ese punto, todo indicio de civilización desaparece. O único vestixio humano son dúas frechas que, xa preto das instalacións, conducen ao visitante a través dunha pista forestal que desemboca na entrada da pirotecnia.
Por fóra, o complexo parece un campamento militar de alta seguridade polo aspecto que lle confiren o peche con arame de espiño e os numerosos sinais de perigo que flanquean a entrada. Hai que pulsar un timbre e identificarse e, se o encargado dá o visto e prace, un portalón metálico abrirase, dando paso a unha enorme leira tapizada de herba e con varios inmobles que fai esquecer o presaxio de tinguiduras castrenses.
O fondo da leira é o destinado á produción, "a parte máis perigosa do proceso", conta o pirotécnico
Aínda que a sensación de que se está pisando unha instalación de alta seguridade regresa ao instante, o pouco que tarda o responsable do recinto en entregar uns papeis ao visitante, mediante os que este tras —ensinar o DNI— asume que entra "no recinto baixo o seu propio risco" e que non porta "mistos, tabaco, chisqueiros, bebidas alcohólicas ou outro material inflamable". Este documento asínase nas oficinas, a primeira dependencia á que accede todo visitante e onde tamén queda rexistrada escrupulosamente a hora da súa entrada e saída. "Este protocolo ségueo todo o que vén aquí, sexa a prensa, un cliente ou alguén que vén traer mercancía", explica Santiago López, o propietario da pirotecnia que leva o seu apelido e o de toda unha saga de artificieiros composteláns.
El pertence á quinta xeración e a súa historia vai ligada a unha profesión centenaria en Galicia e nutrida esencialmente de empresas familiares. O espírito non variou de pais a fillos pero "os medios son completamente distintos aos de hai vinte anos, sen ir máis lonxe", relata Santiago. Empezando polas instalacións, que mudaron de vetustas polvoreiras que servían á vez de fábrica e almacén aos complexos actuais, que alternan grandes superficies verdes con casetas con funcións individualizadas.
O recinto de Pirotecnia López ten dez anos e é un dos máis modernos de Galicia. Trátase dunha parcela en forma de rectángulo no que encaixarían, por extensión, uns seis campos de fútbol.
Pódese dicir que nos dous primeiros, segundo se entra, sitúanse senllos almacéns comerciais, isto é, onde se acumula a mercancía final, xa embalada e lista para a venda. Son as dúas casetas máis amplas, con capacidade para albergar 3.500 quilos de explosivo cada unha, e "as menos perigosas porque nelas non se manipulan materiais", explica Santiago.
O sector central é o máis despexado. Soamente emerxen do céspede unha torre de telecomunicacións e un aljibe con 25.000 litros de auga para abastecer mangueiras en caso de incendio.
E o fondo da leira é o destinado á produción, "a parte máis perigosa do proceso", conta o pirotécnico. De feito atópase valado adicionalmente por un groso muro de contención, que alberga dúas casetas onde se mesturan pólvora e distintos explosivos e outras tantas onde se cargan os materiais anteriores en bombas e petardos. Tamén hai tres almacéns industriais —de materias primas, de papel e cartón e de canas e mechas—.
SEGURIDADE AO MILÍMETRO. Pode resultar rechamante a disposición a primeira ollada caótica das casetas sobre o terreo, pero non é casual. Todo o contrario. Responde a complexas ecuacións matemáticas recollidas no Boletín Oficial do Estado, que ordenan milimétricamente os inmobles en base ás súas dimensións, capacidade, inclinación do terreo e unha infinidade de factores máis para evitar unha reacción en cadea se hai un sinistro.
Os accidentes, desde logo, poden ocorrer, pero dá a sensación de que pouco máis poden facer as pirotecnias para previlos.
