Os cazadores decidiron alzarse en armas ao considerar que a presión dos grupos ecoloxistas en contra desta actividade está a crecer de xeito inxustificado e pondo á sociedade na súa contra. Fano para defender un costume ancestral que, segundo defenden, é moito máis que matar animais, xa que forma parte indisoluble da relación humana co hábitat e o medio ambiente e xera, ademais, inxentes beneficios económicos e ambientais.
É nestas circunstancias nas que se inscriben as manifestacións que hai unha semana mobilizaron a cazadores de toda España ou a presentación, o xoves pasado, do informe ‘Avaliación do impacto económico e social da caza en España', no que se cifra en 6.475 millóns de euros ao ano o volume que xera este sector, que emprega a 187.000 persoas no país.
Esas mobilizacións reuniron hai sete días en Santiago de Compostela a unhas 10.000 persoas, entre as que se contaban non só cazadores, senón tamén representantes de asociacións gandeiras e agrarias, así como asociacións veciñais do mundo rural. Os cazadores galegos foran ademais pioneiros na idea de pór en valor de xeito empírico o que a actividade cinexética implica para o tecido social.
Así, a Federación Galega de Caza encargou un informe sobre este asunto ao departamento de Matemáticas da Universidade de Santiago, que se publicou en 2013 o único estudo respecto diso editado ata o momento na comunidade e que a propia Xunta dá por bo. Un documento que facía unha radiografía aínda perfectamente válida da caza en Galicia e que achegaba aos 100 millóns anuais a cifra de negocio, pero que sen dúbida reflictía mellores momentos, tanto para Galicia como para a propia caza.
O 72% dos cazadores galegos viven no medio rural e o 92,9% teñen casa familiar no concello no que cazan
E é que esta actividade en Galicia ten unhas características propias e moi marcadas, que a afastan do estereotipo de cazador deportivo preocupado só pola cantidade e a calidade das pezas: trátase dun costume profundamente ligado á propiedade da terra e concentrada no medio rural, cuxo impacto económico se contabiliza máis como outro alicerce do aproveitamento do monte que como un deporte alleo ao hábitat.
O problema é que xusto aí, na súa fortaleza, reside tamén a súa debilidade: nas últimas décadas, a caza en Galicia experimentou un descenso de actividade parello ao do propio medio rural e sufriu os seus mesmos inconvenientes, co envellecemento da poboación e a transformación dos usos agrarios como principais causas.
CAÍDA EN PICADO. Os números reflicten a magnitude do problema: hai 20 anos, na tempada 1996-97, había 79.263 galegos con licenza de caza; na tempada pasada, a 2016-17, foron 42.047. Só no último ano perdéronse 2.000 licenzas.
Darío Andrade, técnico do Servizo de Caza de Medio Ambiente da Xunta e unha das referencias da administración autonómica sobre este asunto, ten clara a orixe deste descenso constante e sostida: "Entendo que se debe a que non existe unha substitución, non hai unha gran incorporación de poboación nova, e si existen moitas baixas. É algo directamente relacionado co envellecemento da poboación en Galicia. Hai moitísima xente maior que segue conservando a súa licenza e a súa afección pero que morre ou o vai deixando. De feito, hai moitas persoas maiores que seguen cazando".
E é que, incidindo nas características apuntadas anteriormente, Andrade explica que "en Galicia a caza está moi ligada á propiedade da terra. A diferenza doutras comunidades, a repartición da propiedade é moi fraccionada. É difícil que un mesmo titular, un mesmo propietario, teña unha superficie continua da súa propiedade con cesión dos dereitos suficiente como para constituír un tecor (antigo coto). Na inmensa maioría dos tecores, a titularidade corresponde a asociacións de cazadores. O propietario particular o que fai é ceder os dereitos e entrar como membro desa sociedade de cazadores, e realiza o aproveitamento da caza na contorna desa sociedade. Son cotos sociais".
Hai que ter en conta que máis do 90% da superficie total de Galicia está susceptible de albergar actividade cinexética, e que hai máis de 450 tecores, todos xestionados por asociacións de cazadores que, no seu maior parte, necesitan como requisito para entrar ser propietario de terras ou ter vinculación co concello no que se sitúa, ben propia ou ben a través da casa familiar. O estudo da USC de 2013 recollía, a este respecto, que o 72,4% dos cazadores galegos vivían no medio rural, e que o 92,9% deles tiñan casa familiar de pais ou avós nos concellos nos que cazaban.
"A caza non é un uso exclusivo", recorda Darío Andrade, "está compartido e vese influenciado por outros aproveitamentos forestais
De feito, apenas existen na Galicia as grandes leiras de explotación cinexética que son comúns en comunidades como Castela-León ou Andalucía. Nestes momentos, por exemplo, só hai 30 autorizacións para explotacións comerciais de caza, e vese que a maior parte dos expedientes están ligados a comunidades de montes en man común e veciñais, que fai a cesión de dereitos cinexéticos", aclara Darío Andrade.
Trátase deste xeito dun "aproveitamento económico máis do monte de man común, como unha plantación de árbores ou outros usos. De feito, a lei de montes considera a caza como un uso forestal máis, un aproveitamento do monte. Así que a declaración de explotación cinexética pódena facer as propias comunidades de montes ou ben poden facer un contrato de cesión a un particular para a explotación deses dereitos. é outro ingreso máis".
En opinión deste técnico no medio Ambiente, "a caza é un instrumento máis de regulación das poboacións silvestres. Nestes momentos, a actividade humana de todo tipo está a modificar o medio, cambiando o hábitat e afectando á o equilibrio natural das especies. Ao ver modificado o seu hábitat, as especies adáptanse, e unhas saen beneficiadas e outras prexudicadas. E o aproveitamento cinexético debe contemplar isto: actuar para controlar determinadas especies que ven moi beneficiadas polos cambios e protexer e potenciar ás que ven prexudicadas. A caza é un instrumento de aproveitamento controlado eficaz".
IMPACTO ECONÓMICO. Isto no que respecta ao hábitat, ao que habería que engadir o beneficio económico: "A caza en Galicia é moi social", engade Andrade, "move un importante número de afeccionados. Ese movemento de persoas ha de xerar necesariamente un importante movemento económico no medio rural. Ademais, tamén haberá que considerar que en moitas ocasións os propios cazadores son os propietarios dos terreos, a poboación que reside no rural, e que se aproveita tamén dese movemento polo seu territorio".
Non existen datos oficiais precisos sobre este impacto económico, pero si se poden realizar aproximacións nada desatinadas. O estudo realizado polo departamento de Matemáticas da USC a petición da Federación de Caza calculouno incluíndo gastos en armas, cartuchos, cans, licenzas, seguros, roupa específica, vehículos, pago de cotos... Fíxoo á baixa, e o resultado foron 1.745 euros de gasto por cazador e ano, desde logo unha cantidade moito máis prudente que os 9.694 euros que reflicte o estudo a nivel nacional presentado esta pasada semana. Ademais, calculou en ao redor dun 25% o número de licenzas que non se usan a pesar de haberse sacado, no seu maior parte porque son de persoas maiores que as seguiron renovando ano tras ano pero que xa case cazan.
Tendo en conta que cos anos transcorridos desde aquel estudo a alza dos prezos transformou eses 1.745 euros en ao redor de 2.000, e que só o 75% dos 42.407 galegos con licenza saen realmente a campo habitualmente (31.805), o impacto que a caza xera na comunidade roldaría nestes momentos os 63,6 millóns ao ano.
Unha cantidade que, hai que insistir, repercute en boa parte no propio medio rural galego e que, polo tanto, hai que conseguir xestionar con todas as garantías para maximizar os seus beneficios e minimizar os seus danos, que tamén os hai: "A caza non é un uso exclusivo", recorda Darío Andrade, "está compartido e vese influenciado por outros aproveitamentos forestais. De tal xeito que iso ha de terse en conta na planificación para que non interfira coa planificación do aproveitamento doutros usos do monte. Por exemplo, se un tecor afecta a un monte ordenado forestalmente, a planificación cinexética non pode interferir coa planificación previa nin ir en contra. Ou se afecta dalgún modo a un espazo protexido. Debe estar todo coordinado".
