Remover a lama

No que ten que ver cos ríos, non comparemos o Támesis co Danubio en Budapest, por exemplo, porque as comparacións son odiosas —malia que o Danubio non sexa precisamente azul ao seu paso pola capital maxiar—.

Quizais por isto me custou entrar nun libro moi curioso pola temática e o enfoque como é Mudlarking, de Lara Maiklem, unha obra de Historia baseada nunha peculiar arqueoloxía: a que consiste en remexer na lama do Támesis á procura de obxectos que, en moitas ocasións, son lixo... e nunhas poucas verdadeiras alfaias para comprender a evolución da megalópole inglesa.

"Agarde —dirá o meu querido e atento lector—, como que remexer na lama do río?". Porque por moito que un desexe procurar no leito do río Miño en Lugo, iso sería tarefa imposíbel. Ocorre que a autora comeza por aclarar algo básico e que moitos non sabemos a pesares de ter estado varias veces en Londres —ou de vivir alí mesmo: pola proximidade do mar e polo curso que leva, o Támesis é un río con mareas, polo que o seu leito queda ao descuberto nalgunhas zonas un par de veces ao día—.

É aí cando aparecen, coma espectros, os mudlarkers —literalmente  os que se divirten na lama, aínda que cun matiz moi difícil de captar en galego—. Segundo a propia Maiklem, moitos son o que entenderiamos por friquis... pero outros, como ela, dedícanse á nobre tarefa da arqueoloxía, sobre todo contemporánea ou actual, pero ás veces e con fortuna, medieval ou mesmo romana. Percorren para iso o curso do río dende a cabeza da marea, en Teddington, ata un estuario no que xa apenas é posíbel recuperar nada que non sexan restos humanos.

Se a vostede lle gusta mancharse, aturar fedores e arriscarse a morrer afogado nunha suba imprevista da marea, este é o seu libro. Tamén se ten un especial interese en restos da vida cotiá entendidos como arqueoloxía —algo do que fai un arte en España o galego Alfredo González Ruibal, por exemplo— ou se son uns verdadeiros fanáticos de Londres. Noutro caso, coma o meu, un percorrerá as páxinas do libro de Maiklem cun aquel de noxo, á espreita do seguinte achádego que o vai facer pensar no que tería que pasar a autora para desenterralo.

Gaña moito a obra, polo menos para o non devoto dos paseos a carón do río, cando a autora limpa os obxectos e conta a súa historia. Sen ser historiadora ou arqueóloga por formación, Lara Maiklem amosa un fondo coñecemento do Londres histórico —lembremos, case que destruído no Grande Lume de 1665— e unha grande capacidade para recrear o mundo que rodeaba os obxectos que caeron ao río e as persoas ás que probabelmente pertenceron.

E que se atopa nun río coma o Támesis? Pois, por exemplo, as pezas orixinais da tipografía Doves, coa que podería redactarse nun procesador de textos este artigo; xerras do século XVII que reciben o seu alcume (bellarmine) do cardeal que condenou a Galileo; o zapato dun neno que viviu na época dos Tudor, en perfecto estado de xeito milagroso, ou a funda de marfil dunha espada que levou un dos auxiliares romanos que mantiveron o control de Britania durante tres séculos. Polo menos, isto é o mellor que atopou a autora, o que dá pé a que se percorra case que toda a historia de Londres e abre a porta a novos libros sobre outros achádegos obtidos mediante esta peculiar afección.