As cerimonias do amor sen adeus

O escritor norteamericano sentaba onda os camioneiros da froita, os furgonetistas do pescado e os panadeiros que levaban as baguetes naquelas Citröên grises que tiñan carrocería ondulada coma os tellados de uralita. Daquela non se facían coches en Santa Marta de Balaídos. Sempre teño un libro de Henry Miller aberto. París non se acaba nunca cando cho conta el.

Con Miller pasa coma con Proust: podes botar horas e horas escoitándoo e nunca cansas. Proust tiña talento máis afiado, foi o mellor talento da historia se atendemos a que escribiu Na busca do tempo perdido, unha obra mestra sobre a nada, sen base argumental. Deulle vida dando voltas na cama ao espertar. No fondo, a felicidade consiste en que algúen nos abrace e nos diga que todo vai saír ben. Estou citando a Truman Capote, iso é seguro; diría que anotou iso na Arpa de herba (Anagrama).

Pero Marcelo Proust era un home triste. Escribiu 3.000 páxinas de Na busca do tempo perdido porque non sabía rezar. Foi a súa longa oración aos Ceo para que lle devolvese o doce momento da infancia no que a súa nai entraba no seu cuarto, recolocaba as sabas e as mantas arredor do seu pescozo e lle daba un bico de framboesa na meixela, estando medio durmido xa.

Prefiro a Henry Miller no sentido de que non tiña medo ao futuro, admiro as persoas que non temen ao porvenir. O futuro é unha catástrofe, en todos os casos. Pero hai persoas que saben mirar a outro lado e vivir, que é exactamente o que temos que facer. Quero dicir, que Miller xira a túa cabeza para que vexas as cousas importantes da vida: os amigos, o amor, a sedución, a ironía, o cinismo, a anarquía, a extravagancia.

Cociño a sopa de cebola ao xeito de Les Halles. Foi no mercado onde aos taberneiros se lles ocorreu raiar queixo maduro sobre as cuncas grandes de sopa e colocalas sobre as grellas de asar as carnes. Estou case seguro de llo lin a George Simenon nalgunha novela policíaca. Como comprenderán, non lembro en cal porque lle lin moitas.

Dúas monitoras de ximnasia, unha persoa

Se lles falo da sopa era para contarlles que hai unhas noites sentei no sofá cunha sopa de cebola e puxen Filmin. A plataforma suxeriume ver La sustancia, a película de Coralie Fargeat que presenta a Demi Moore no papel dunha profesora de ximnasia que dá clases por televisión con música estridente. Cae no abismo de cumprir 50 anos. Logo é substuída por outra monitora, Margaret Qualley. A rapaza mantén a súa estética de hotel en temporada de xubilados nalgún lugar amable e solleiro das Rías Baixas.

Vin a metade da película e marchei deitarme. Tiven esa fortuna. A primeira metade é a caída dunha famosa desde o edificio máis alto da repercusión social a ese foxo xeado que é a soedade. Na segunda parte a película cambia a un estilo salvaxe e escatolóxico, a directora abre a mangueira do sangue cunha intención que non comprendín. Vendo á monitora de ximnasia estrela dunha televisión camiñando en solitario polo seu piso alto e ancho lembrei o que dixera Capote, aínda que saibamos que é mentira. As mentiras tamén abrigan coma nais.

Pensei tamén nun artigo de María Piñeiro no que relacionaba esa película co libro La ceremonia del adiós de Simone de Beauvoir. Eu lérao hai anos nun libro de tapas azuis que son incapaz de atopar na casa. Vén de ser reeditado en peto, penso que por Edhasa. Beauvoir conta os últimos anos de Sartre, o derrube da alma, as babas do corpo; Sartre anegado polo alcool. Eu lémbroo todo ese desaire, o descuartizamento moral do filósofo. María dicíame uns días atrás que tal vez ela non estaba conforme coa relación aberta que sostiñan e se vingara. A súa xeración idealizou que un vello se deitase coas  alumnas, algo que hoxe nos parecería repugnante. Poida que Simone de Beauvoir quixese facer patente que ese Sartre terminal e, sobre todo, as posturas que defendía neses anos de despedida non lle pertencían a el, senón ao ocaso e ao alcool. Supoño que Sartre viviu ese tempo final como quixo, máis ben como puido, devorado pola nostalxia do pensador lúcido e brillante que fóra.

Un final de desencanto

Empecei a ler Diario de un fumador do dramaturgo Simon Gray. Ben. O autor senta sobre ese retroceso sen pausa que é a vellez para disfrutar  do espectáculo. O diario comeza cando cumpre 66 anos."Teño dereito a varias prestacións: unha pensión estatal, viaxes gratuítas en transporte público, tarifas reducidas nos ferrocarrís. Supoño que tamén teño dereito a outras prestacións secundarias: a unha atención respectuosa cando falo, ao auxilio infalible cando tropezo ou me cambaleo, á vista gorda dos meus semellantes cada vez que fago todo iso que dun tempo para acó adoito facer con máis frecuencia, aínda que me esforzo por manter en segredo: eructar, tirarme peidos e resoprar". Este texto desencantaría a Simone de Beauvoir porque ela se asaña con Sartre facéndose pasar por alguén frío e aséptico coma una morgue.

Vostedes viron unha fotografía do profesor Xesús Alonso Montero ilustrando este artigo, coma un santo que dicía a miña tía Amelia sobre os seus libros de haxiografías. Non quero que pensen que o uso coma gancho de lectura. Voulles falar del. Nesta vida, na que me queda, quixera ter a louzanía e a luz de Alonso Montero. O catedrático diríxese ao seu centenario coa intensidade feliz dun cruceiro. Falei con el esta semana. Despois de manifestarme o seu afecto, que é mutuo, reñeume por un texto no que eu lanzaba que "cultura popular" é un oxímoro, unha contradición. Advertiume de que pensaba contestarme en La Voz. O profesor falaba ao outro lado do móbil, citando autores, achegando bibliografía collida no aire do seu salón de Vigo, e eu perdía estatura esmagado polo peso da súa erudición. Cando empezamos a conversa eu medía 1,78 centímetros e ao rematar quedara en 1,73. Busquei o momento de facerlle ver que o meu artigo era unha provocación, a convidada de todos os meus textos.

Gustaríame, dicía, ter a fortaleza e a claridad mental de Alonso Montero e, por outra banda, a memoria dun militante do BNG. A morte de Eduardo Blanco Amor, en 1979, foi o grande fracaso deste país. O noso novelista de maior talla chegou á terminal da morte a bordo dun taxi. A pesar da espiñenta circunstancia, o Bloque non estivo representado no enterro. O señor difunto criticara ao partido. A quen se lle ocorre criticar unha posición política?

Esta semana volveu repetirse o xesto feo. O Bloque de Lugo oponse a que Xesús Alonso Montero sexa nomeado fillo adoptivo da cidade. Ten mérito negarlle este pan e este sal a quen advertiu en 1973, co seu Informe dramático sobre a lingua galega, todo isto que nos está pasando. Non lles falarei da estatura intelectual do catedrático. Vostedes coñecena ou deberían coñecela. O profesor dixo algo sobre o BNG hai dez anos. Xa ven, que hai políticos para os que non pasan os anos. E, se pasan, saúdanos.