O terrorismo é unha modalidade singular de guerra. Non o practica un exército, senón un comando; non hai un enfrontamento contra outros soldados, senón contra inocentes que o azar situou baixo o sol negro da violencia. Penso en magnicidios recentes. Aplico a palabra non a persoeiros, senón á magnitude na cantidade de asasinados. O último magnicidio que houbo en España foi o do 11-M. En Galicia sufrimos a masacre ferroviaria de Angrois; pero non estivo cargado de crueldade e amonal, senón de desidia e insensatez.
O venres 13 de novembro de 2015 uns islamistas fanáticos provocaron 130 mortos en París. Leo V13 (Anagrama) de Emmanuel Carrère. É unha crónica do xuizo sobre o que nós coñecemos como atentados do Bataclán, que foron as Torres Xemelgas de París; aínda que ese día tamén houbo fazañas bélicas islamistas en terrazas de bares e no exterior do estadio no que xogaban Alemaña e Francia. Hai anos que evito os libros sobre barbaridades, crimes ou malleiras; nin sequera sobre fríos cadáveres nórdicos. As novelas negras, que tanto quixen, fánseme ásperas. Quédame George Simenon, pero o escritor belga cubre os seus cadáveres de cercanía e humor; nunca se recrea na ferida de volcán aberta por unha escopeta. Carrère arranca o primeiro tramo de V13 cun debuxo preciso dos atentados, das feridas, dos cadáveres amoreados, do sangue, do valente que morreu na sala Bataclán por preguntar o porqué de tanta cólera,... como se houbese motivos na lectura cega dun texto sagrado.
Un amigo musulmán de Lugo regaloume un exemplar do Corán. A época que describen os libros sagrados monoteístas son estarrecedores. Os profetas ábrense paso co facho da luz celestial entre parricidios, feras demoníacas, nenos abandonados en cestas nun río,... O mundo era agrio e ferozmente hóstil. Penso na Biblia porque é o libro que estudiei no colexio. Deus bota os caseiros da súa finca, O Paraíso, porque lle comen dunha mazaira que tiña el de man para almorzar. Adán e Eva son desafiuzados. Ao pouco, un fillo mátalles o outro. O Xénese non explica se lograron acougar despois de tanta desfeita. Teñamos en conta que o Xénese foi escrito por pastores, por iso o asasino é un labrego e a vítima da barbarie, un cándido que lindaba ovellas. Os autores bíblicos odian a cidade porque as doce tribos de Israel son nómades.
En España, tan esmagada culturalmente polo peso da Biblia, houbo que agardar ata o século XVII para que a cidade tivese prestixio. En 1605 Alonso Quijano abandona a súa aldea no campo para coñecer a vida ancha e allea. Como o Quijote é de natural inocente e benintencionado, pensa que vai poder aplicar a súa erudición para dominar o mundo; pero a resposta que recibe é violenta, por moito que Cervantes a disfrace coa súa retranca, herdada dunha linaxe "que ten a súa orixe nas montañas de León".
Non dou evitado a Carrère, aínda que teña que pausalo porque me impacta duramente. A estatura do seu periodismo é difícil de equiparar. Enumera cada detalle, mesmo o máis punzantemente macabro; pero sabe envolvelo de misericordia. Describe os mortos devoltos ao sangue e ao lodo que colleu Deus para dar forma a Adán e a Eva como se revelase a crueldade da vida urbana que denunciara a Biblia. Con todo, busca un rastro de humanidade na matanza. A lóxica dos masacres relixiosos mantense en todas as crenzas e en todos os séculos. En 1029 os soldados que mandaba o monxe católico Arnaud Amaric se dispoñían a asaltar con crueldade e ferro a cidade francesa de Béziers para hixienizala de herexía. Un lugartenente perplexo preguntoulle como distinguirían os católicos dos malvados cátaros. Amaric, iluminado, contestou: "Matádeos a todos, Deus distinguirá os seus".
Avanzado V13, Emmanuel Carrère amosa que os criminais de Bataclán tamén respiran e teñen fígado, por transtornados que sexan. Un deles, Salah Abdeslam, que non se inmolou porque non acertou ou porque se arrepentiu no derradeiro segundo, xogaba ao xadrez no cárcere.
As persoas que dominan a arte das 32 pezas son intelixentes e se deteñen analizar cada movemento que fan. Pero mesmo nesa distracción para a prisión sae o sol negro da obsesión relixiosa. Renuncia ao xadrez cando le que o gran mufí de Arabia Saudita prohíbe os xogos de azar porque fan perder o tempo e os cartos, e xeneran odio entre os participantes. Pero o Corán fala de xogos de azar, entre os que non figura o xadrez. Xa era coñecido nos tempos de Mahoma, aínda que nunha versión primaria. Foi perfeccionado polos musulmáns da corte de Alfonso X, que se distraían entre tradución e tradución. O xogo damasquinado fóra introducido en Al Andalus polo poeta persa Zarib, que desembarcara en Córdoba no 821.
Daquela o islam era unha relixión asentada e poderosa, que toleraba cultos máis débiles, como o xudaísmo ou cristianismo. Inesperadamente, este último credo volveuse con violencia contra os outros dous a medida que os Reis Católicos ían conquistando a Nova Fronteira do sur. Buscaron desarraigar unha civilización de oitocentos anos, Al Andalus, e implantar outra improvisadamente. O propio xeito de denominarse os monarcas como católicos, en función da fe, é unha mostra de cegueira relixiosa e de debilidade.
O rei macedonio Alexandre Magno derrotara ao rei persa Darío na batalla de Gaugamela, no 311 antes de Cristo. Pero estaba obsesionado con asasinalo el persoalmente. Darío, sabedor da superioridade do rival, mandara unha carta para ofrecerlle compartir o trono. Alexandre contestara que "non pode haber dous soles no mundo", así que non cesou de perseguilo. Acabou por atopalo un ano máis tarde, en xullo do 330 a. de C. Cando chegou onda el Darío fóra acoitelado por outros aspirantes ao seu trono. Quedara deitado nun carro. Segundo o relato grego, Alexandre dispuxo que o seu corpo fose sepultado seguindo o rito real persa. El mesmo axudou a conducir co corpo. Unha vez enterrado, mandou sacrificar un boi e facerlle un monumento ao rival admirado.
Alexandre chorou por Darío. Daquela era honroso que un heroe chorase por outro vencido. Os heroes de Homero (Héctor, Aquiles) non perden o tempo: están pelexando ou están chorando pola honra do derrotado; ambas as actitudes forman parte da súa condición.
Hai pegadas que non se dan borrado. Emmanuel Carrère fala en V13 sobre Nadia, unha francesa de orixe árabe. Resultáballe agradable escoitar anachid cando trata de relaxarse na casa tras chegar dos cursos de Árabe e Historia que impartía. Son os cánticos gregorianos do islam. Cantanse a capela, con actitude recollida para elevar a beleza ao ceo. Hai uns anos estas melodías sufíes derivaron na banda sonora dos xihadistas. Nadia escribira unha tesina sobre unha revista salafista fundada polo sirio Rachid Rida, o inspirador dos Irmáns Musulmáns, os mais feroces e ortodoxos intérpretes da Sharia. Rida pensaba que a lei coránica sería o cerrollo para encerrar as esencias da fe ante o irrefreable declive dos países árabes. Nadia estivo buscando á filla, Lamia, durante dous días polos hospitais de París tras o atentado de Bataclán. Tardou en saber que unha bala cruzara as súas costas na noite alucinada do venres 13. Matárana uns monstros nacidos do ventre dun kalashnikov. Unha tarde, Nadia sinte que chaman ao telefoniño. Os amigos da filla preguntan se poden subir. Son trinta. Acomódanse no salón. Botan horas lembrando a súa alegría e a súa xenerosidade.
Os supervivintes son coñecidos coma potages, unha ensamblaxe entre potes e otages –colegas reféns–. Ás veces se xuntan para falar sobre o seu magnicidio para recordalo como única posibilidade de superar o trauma. Lembran para esquecer. Reclaman o dereito a que a primavera volva camiñar polos seus campos.
