CHELO É A veciña do cuarto. Ocúpase das plantas que temos no baixo do edificio, que é diáfano. O venres achegueime á Praza de Abastos. Sabía que se vendían flores para o Día de Difuntos, así que fun velas. Coas flores e os coches de hai cincuenta anos pásame o mesmo: non comprendo o mecanismo, pero gústame contemplalos. O meu amigo Mediante ten un BWM dos 70 prestoso, limpo e vermello. Se nos coincide en Ribadeo lévame ao Café Moderno de Tapia tomar un expreso. Invítame a conducilo, pero sempre lle digo que levarei o coche cando entenda o fluxo da clorofila.
Sebas, fotógrafo de El Progreso, sae da Praza de Abastos cunha bicicleta. Gústanme as cousas que fabrican os italianos porque son bonitas e non necesariamente funcionan.
—Puxéralle uns freos Campagnolo, pero tiven que cambialos por uns chineses.
Cada vez que chega o Día de Santos penso no que debería facer en relación cos meus mortos. A maioría deles era crentes. Dúbido se rezarlles. Reconfortaría os seus espíritos, pero cuestiónome se unha pregaria baleira de alma ten efecto. Explícome. Cando enterramos o meu pai, no cemiterio de Bilbao, pensei: Os seus restos serán "ceniza, mas tendrán sentido; polvo serán, mas polvo enamorado" —por citar a Quevedo, un gusto literario compartido—. Para orarlle debería recordar vellas oracións da infancia. É lóxico que eu repita un rezo de pupitre salesiano? A miña alma é unha botella de gasosa aberta.
O meu pai era lector de conticinio, como chamaban os romanos a esa hora da noite na que todo está en silencio. Ás veces erguíame de madrugada para ir ao baño. Procuraba non prender as luces. A miña nai ten un sono azul de delfín, durme cun ollo aberto. Kant tendera un cordel entre a cama e a habitación contigua para non desvelarse se se levantaba, pero eu debía guiarme polas mans extendidas cara a diante coa fin de non golpearme contra as paredes. Esas veces que me erguía, estaba contándolles, abría a metade de cada ollo. No corredor había unha liña de luz baixo a porta da sala, coma unha espada láser esquecida por un cabaleiro jedi. O meu pai estaba lendo. A Lorca, unha e outra vez; en ocasións, a Sven Hassel.
Veño de recuperar da biblioteca paterna Los panzers de la muerte (1958). Hassel era un danés que escribía novelas sobre un grupo de soldados nazis que arrastra a decepción, os piollos e os cadáveres dos amigos polas frontes de Mesina, Stalingrado e Francia. O escritor enrolouse nun mercante alemán con 14 anos, de onde pasou ao Exército e participou na invasión de Polonía como parte da que el chamaba Lexión dos Condeados. En 1964 estableceuse en Barcelona, onde residiu ata morrer, con 95 anos.
Os avións de Sanjurjo e Mola caeron no momento necesario para que Franco acumulase o poder. A seguridade aeronáutica non era sofisticada daquela
Franco pasou toda a infancia vendo arribar buques da exgloriosa armada. Atracaban en Ferrol cargados de cadáveres coloniais na penúltima España imperial. Entre lectura e lectura de Hassel acendín Netflix para mirar o documental alemán La dura verdad sobre la dictadura de Franco. Fala do sabido, do xeito no que os seus compañeiros na conspiración golpista morreron en accidentes inexplicados ou asasinados polos republicanos. Os avións de Sanjurjo e Mola caeron no momento necesario para que Franco acumulase o poder. A seguridade aeronáutica non era sofisticada daquela.
Sorprendeume do documental que largase especulacións, como que O Comandantín —dicíanlle en Oviedo con sorna— metera unha bala na cabeza a un soldado español por non manter a orde dunha fila ou que a súa filla, Carmencita non nacera da fogueira —despois cinza namorada— entre el e dona Carmen Polo, senón do desexo caótico que o seu irmán descargou cunha prostituta. Ben sabemos que Franco era un militar brutal e aletrado. Excusamos de engadirlle adornos vergonzantes.
Con todo, o documental ten momentos divertidos. Escoitar ao Xeneralísimo ler un manifesto para a BBC pon roibo a calquera. Demostra que, durante o desterro nas Canarias, aproveitou máis as clases de golf que as de inglés. Pero non chega á gargallada que causa unha mensaxe televisada na que fala a súa filla. Está sentada no colo da nai. Franco colocárase detrás da cativa. O xeneral invita, con voz de querubín, a Carmencita a que pida un desexo a Deus. Ela solicita que todos os nenos no mundo se vexan libres dos bolcheviques, que tamén nas ditaduras hai vagóns de terceira e de primeira. Como a cativa está lendo un texto fronte a ela, como o seu pai ten a man tras dela e como el vocaliza en silencio o que recita a nena parace o ventríluoco José Luis Moreno co seu boneco Monchito.
La dura verdad sobre la dictadura de Franco non se para n a infancia de Paco, cando o chamaban Cerillita polo delgado do corpo e ancho da cabeza. Para min é fundamental ese tempo para entender por que se converteu nun criminal frío. En 1907 o seu pai marcha a Madrid para vivir cunha muller que non era a súa. En 1907, Franco, rexeitado na Mariña, ingresa nun cuartel de infantería de Toledo. Para cando volveu a Ferrol gañara unha guerra. Torrente Ballester sospeita que deu o golpe marcial "para poder entrar en Ferrol vestido de almitante". Un dato que eu ignoraba é que os pilotos nazis da Lexión Cóndor sentíanse perplexos cando recibiron ordes de bombardear Gernika para favorecer a ambición sinistra dun católico; eles voaban alto co seu ateísmo. Gustaría me ter escoitado a Gerardo Fernández Albor contar a súa experiencia nos avións Focke Wulf e nos Junkers no curso de perfeccionamento que fixo coa Lutwafe en 1937. Falárase de que o expresidente da Xunta pilotaba un avión da Cóndor, pero as datas non cadran.
Aquela mañá tomei unha decisión importante que, por moito que negase a posibilidade dun Ser Supremo, o meu bispo seguiría sendo o bispo de Mondoñedo
Eu non perdín a fe combatindo B52 norteamericanos, pero recordo a noite da miña excomuñón como axitada. Tiña 14 anos. Estaba lendo as Sagradas Escrituras por segunda vez. O libro vermello que editara o selo Verbo Divino contiña uns sucesos tan marabillosos que era o meu volume favorito da casa. Quedei durmido coa Biblia sobre o peito cando Josué conta que Iavhé detivo "o Sol sobre Gabaón" ata que o seu pobo elixido, os israelitas —os bos e xenerosos, logo— gañou a batalla. Tiven uns soños axitados, afogados, revoltos. Espertáronme os pardais que aniñaban nunha árbore que chegaba ao segundo andar, á altura da miña cama. Unicamente era un adolescente, pero "non tiña a suficiente música dentro para que a miña fe bailase", que diría Céline.
Esa mañá, cando baixei á cociña tomar o café con leite e as torradas con manteiga,sabía que crer en Deus me axudara a sentirme guiado, que fora un apoio a pesar de que o meu pai faríate sentir tranquilo nunha tormenta de neve nos Ancares. Había algo de irónico e volteriano nel que o facía divertido e despreocupado para afrontar calquer problema fose cal fose a súa dimensión. A miña nai exercía a maternidade dun xeito benintencionado, pero perplexo diante do inesperado da vida. Esa mañá, mollando unha torrada de pan no café pensei en que quedara baleiro porque un soño furacanado me extirpara a alma, pero que, ao tempo, me sentía lixeiro para conducirme nos meus anos vindeiros, Lembro que me notei liberado por non ser inmortal, por ter un fin e unha morte segura. A idea de ser eterno no Ceo causábame pánico.
Aquela mañá tomei unha decisión importante que, por moito que negase a posibilidade dun Ser Supremo, o meu bispo seguiría sendo o bispo de Mondoñedo. Vivo en Lugo hai case trinta anos, pero un debe ser fiel ao pastor da diócese na que extraviou a fe. Tamén debe ter presente que o bo Deus mira con misericordia aos que non cremos na súa existencia.
