Pucho Tangana demostrou audacia ao compoñer este tema nun cruce das correntes oceánicas do folklore e o trap. O cantante soubo captar a esencia do país e interpretala cos códigos de lingua e música de Galicia. Botou un mes no país estudando a nosa canción popular. Acertou ao implicar a Coral Casablanca; as pandereteiras As Lagharteiras; a banda Keltoi; a peña celtista Tropas de Breogán, e os músicos Rodrigo Romaní e Alfredo Dourado (A Roda). Tamén dous Feijoos, o sabio da música do pobo antigo Xisco e o escritor e exbaixista de Lamatumbá Pedro Feijoo.
Xisco rexistra a honestidade de C. Tangana. Contoullo á miña compañeira María Silva:
—El andaba á procura dalguén que lle explicase as características da nosa música tradicional, como funciona, de onde sae, etc. Quería incluír as raíces máis profundas mesturadas coa modernidade de hoxe en día, co que quere o público xeral e, sobre todo,os siareiros do Celta.
O outro alcume de Antón Álvarez, a maiores de C. Tangana, é Pucho. Herdouno do avó paterno, de que tamén lle quedou a posibilidade de botar tempadas en Nigrán sendo adolescente, cando o seu pai volvía á cidade na que nacera. Un antepasado de Tangana emigrara a Madrid dende Salvaterra en 1892. Antes, na guerra de 1808, houbo un Antón Álvarez pelexando contra o mundo. Luis Antonio Álvarez de Puga foi capitán da armada que combateu aos bebedores de coñac.
Pedro Feijoo (Vigo, 1975) colaborou na escrita do himno con C. Tangana.
—Foi sorprendente porque eu faláballe durante horas e horas sobre a oliveira como símbolo de Vigo, sobre a cantiga de Martín Códax, sobre o xeito de adaptar a copla popular,... e pensaba: 'Vaia chapa que lle estou dando...'. Pero, aos dous días falabamos de novo e volvía sobre o que lle contara porque profundara sobre a nosa conversa.
Pedro e mais eu enredamos a falar de barcos, do poemario Barco sin luces de Luis Pimentel, o mellor poeta do século XX de Lugo; de Galicia, enténdase. Mentres falamos, el busca o seu exemplar na biblioteca doméstica, capela de deuses menores. O escritor vive entre o Mar Maior, atlántico, e o Mar Menor, mediterráneo, onde ten masía. Eu tamén busco o meu exemplar na casa. Pedro atopa Barco sin luces. Mándame unha foto como proba de vida. Non dou co meu, pero podo revivir a Pimentel sorprando no alento longo da memoria: "La playa desierta guarda sus huellas,/ y soportáis ese pesado fuego de la frente,/ velando una modestia en la sombra".
Alfonso Pato entrevista a C. Tangana para Eldiario.es. O periodista pregúntalle polo desconfianza que prendeu na afección ante a encarga do himno do centenario do Celta. El Madrileño sabe de onde partiu e onde quixo chegar:
— Si yo estoy en Vigo, no conozco a C. Tangana y me dicen que el jicho este va a hacer el himno de mi equipo, seguramente yo también reaccionaría mal. No es que tuviese el temor, es que yo ya había estado en Galicia haciendo el madrileño, veraneando en Nigrán toda la vida. Tenía ese papel asumido y lo iba a tener que cumplir. La cuestión era cómo salir de ese juego en el que iba a entrar.
O vídeo de Oliveira de cen anos concede protagonismo a baía de Vigo; coa ponte de Rande, con Redondela, coa illa de San Simón. Vigo é un gran balea. As branquías continúan estando no barrio pesqueiro, O Berbés. Non me soa que os mariñeiros protexesen as redes de pesca con peles de vaca para poder arrastralas polo fondo da ría sen que quedasen enganchadas. Facíano no mar que queda xusto enfronte, en Nova York. Joseph Mitchell conta ese costume en El fondo del puerto (Anagrama).
O libro reúne seis reportaxes que o xornalista escribiu para The New Yorker nas décadas de 1940 e 1950. Son textos independentes, pero relacionados porque todos eles están ambientados nos peiraos de Nova York. Mitchell describe as zonas portuarias, o río Hudson e o East River, o mercado de peixe, as naves nas que se curtía a pel das vacas, as barcazas, as gabarras, os chalanos e personaxes como Louie, o dono dun restaurante que leva o seu nome, Solppy Louie (Godallo Louie).
Crieime cerca do mar. Nunca me atraeu o mar. Interesábanme os catro vellos mariñeiros, as redeiras, as xoubas, os rapantes, os ollomois, os rodaballos. Todo o que recorde á vida. Tamén os homes que cantaban ao revés as cifras para subhastar o peixe na rula de Ribadeo. Justo Navarret nunca se equivocou na aritmética inversa. Agora vivo 92 quilómetros mar adentro. Gústame volver ao meu peirao, a Porcillán; mudado agora en porto deportivo, coa rula en silencio, e os barcos descargando resignadamente a 40 quilómetros, en Burela.
Cando saio da casa en Lugo inspiro fondamente porque me parece que o vento do norte leva en voandas o perfume do salitre. Despois vou á praza de abastos, pasear entre as pescaderías. Imaxino que o xelo dos mostradores é unha area limpísima e branca asentada no fondo do Atlántico. Soño que os pescados están durmindo antes de emprender o seu voo subacuático.
Joseph Mitchell asina a reportaxe En el viejo hotel en 1952. Érguese cedo, vai dar un garbeo polo mercado de Fulton mentres os mariñeiros baixan as caixas coa pescar ao peirao e acaba almorzando no Sloppy Louie algo "xeneroso, barato e reparador: uns ovos revoltos con arenque afumado, unha tortilla de ovas de sábalo ou unhas vieiras frescas con panceta". O periodista conta que Louie, o propietario, é de Recco, no norte de Italia; ao surleste de Xénova. Penso en Giusseppe Recco, o pintor napolitano do século XVII. Foi o primeiro en pintar bodegóns con peixes.
Louie confirma o que dicía o párroco de Recco: «As familias locais levaban pescando nestas augas do mar de Liguria dende a época romana». Manuel Vicent conta no seu libro Comer y beber a mi manera (Alfaguara) da vez na que sobrevoou a costa alancantina de Denia en helicóptero. Puido ver "tramos de la Vía Augusta bajo el agua en los lugares en los que el Mediterráneo se ha adentrado en la tierra. Los marineros faenan sobre estas losas calcáreas, que tal guardan aún restos de leguarios y mojones por donde pisaron los elefantes de Aníbal y las sandalias de Trajano".
O hosteleiro italiano de Nova York, Louie conta que o pai calaba nasas e poteiras para pescar lagostas e calamares. Para os polbos usaba como palangre unha tala, un cabo longo no que se atan varios cebos de carne crúa cada dous palmos e unha pedra atada no estremo. Louie pagou a travesía de Xénova a Nova York fregando pratos na cociña do trasatlántico. Durante 23 anos traballou de camareiro en Manhattan e Brooklyn. Coñeceu a Joseph Mitchell. Pregúntome se coñeceu outra cronista do New Yorker, Maeve Brennan. A columna de Brennan, A conversa da cidade, inspirou a serie Sexo en Nova York.
Reviso a recompilación Crónicas de Nueva York (Alfabia). Maeve fala de ducias de cafeterías, de varios restaurantes. Non atopo referencia a ninguén camareiro chamado Louie. Como ela cambia cada día de local nunca sabe o nome de quen a atende. Pode que Louie fose o camareiro do Adano, que lle achega un ventilador nunha onda de calor de xullo de 1966. "Deixou de circular o aire en Nova York. Non había nada que respirar, excepto un intenso desagrado". Brennan describe o día como propicio para "sorrir con avidez á boa sorte se se cruzaba no teu camiño, para non pasar baixo unha escaleira e ter coidado ao cruzar as rúas porque a calor inspira soños supersticiosos".
Louie comprara o Sloppy John, John o Godallo. Chamouno Louie’s Restaurant, pero non houbo cliente que lle aceptase o cambio.
—Quedei no mercado de Fulton porque me recorda a Recco. Alí dicimos que as persoas e as figueiras medran mellor xunto ao mar.
