A burocracia é necesaria para que funcione o poder. Asemade un xeito que ten o poder de asegurarse de que non vai ser incomodado no seu exercicio. No libro de Kafka, o personaxe (Josef K.) vese empuxado a entrar nun labirinto no que perde o sentido do tempo e do espazo, que é a caraterística que nos fai humanos. Se non coñecemos as coordenadas e os reloxos non podemos ser nós.
Hai pouco contáronme dunha muller maior que foi ingresada nun hospital galego sen queela fose consciente. Cando menos, a muller denunciaba que fora enganada. O ingreso era, sen dúbida, necesario para poder solventar un problema de saúde, pero provocou tal confusíón na señora que se botou a andar polos corredores do hospital. Quería volver á súa casa en plena noite. A dirección que levaba era a correcta, pero vivía a corenta quilometros do centro sanitario.
Nunha escena en O proceso que resulta cómica e esperta a misericordia a un tempo. Josef K debe encontrar a Corte que o vai xulgar nun edificio inmenso de oficinas. Vai chamando a unha porta tras outra. Vai petando, entreabrindo e pechando. Cando miran para el descúlpase dicindo que é pintor de brocha gorda porque se sinte avergoñado da súa confusión.
O historiador e académico da Galega Lourenzo Fernández Prieto explicoume hai pouco que o programa contra os republicanos nos primeiros tempos da ditadura non tivo unha motivación dominantemente ideolóxica, senón que houbo un plan político no sentido de ocupar o poder. A supresión física de quen gobernaba permitía facerse co posto. Faláronme esta semana dun médico do sur de Lugo que acusou de masón ao colega titular da praza. Houbo unha batida de falanxistas e obtivo a titularidade. Matar nos anos 40 era un atallo para chegar ao corazón da Corte de xustiza kafkiana sen humillarse chamando porta a porta dubidando se atopará un o seu proceso ou terá que dicir que é pintor de brocha gorda.
O escritor Alfredo Conde volve con outro embate de memoria co libro A conto do politico (Ézaro), onde recorda a súa vida de cara ao foro público desde que era un neno. Este volume sucede a A conto do literario, pero enlaza coa primeira entrega, A conto de Fraga, onde repasaba o seu tempo de relación co político de Vilalba. Nese volume ofrecía un retrato matizado dun personaxe tan complexo que oscilaba entre o autoritarismo e a concordia dun momento para outro marcado en todo suposto por un carácter airado e sentimental de vez. Nas primeiras páxinas Conde explica a mestura tan habitual na época posterior á Guerra Civil. A súa avoa levaba a desnhora ter «un xenro roxo», que era o seu pai, pero a mancha estaba compensada polo "tío Daniel", que foi delegado do Frente de Juventudes en Ourense e pola tía Carmiña, que obtivera as condecoracións máis importantes da Sección Femenina da Falanxe.
Alfredo Conde é un malabarista no sentido de que pode atender a varias mazas xirando no aire sen que lle caian ao chan. Vou saltar medio cento de páxinas no libro para chegar a 1968, cando é comandante dun gardacostas, ten a casa en Pontevedra, vai dar clase a Marín e a recibilas, de Filosofía e Letras, en Santiago. Nesa mesma primavera debuta na edición co poemario Mencer de lúas e se implica no colectivo Voces Ceibes, no que quitaron a cabeza os músicos, pero tivo nun segundo plano a "escritores, pintores e xente da cultura empeñada na conservacíón da nosa propia e máis esencial".
Dese capítulo o máis interesante é a descomposición do movemento de Nova Canción Galega provocada por "ciumes, divismos, pequenas intrigas e maledcencias". Son actitudes e fraquezas tan políticas como o resto da vida en sociedade. Despois da análise, o escritor atrévese coa burla: "Aínda por riba, nos recitais caín na conta da miña mala condición de poeta".
Lembrando esa época, Alfredo Conde enrédase no trauma que lle xerou non acabala por faltarlle o Latín, pero é revelador que, chegado ao primeiro terzo do libro, confesa que foi á casa de Bibiano Morón para unha xuntanza de Voces Ceibes e saíu descubrindo que era unha reunión dunha célula do Partido Comunista. A organización era aínda clandestino, como seguiría sendo ata despois da morte no hospital da Paz do Pequeno Faraón. Suárez atreveuse a legalizalo no Venres Santo de 1977. Aquela foi a primeira vez na que se rompeu España, pero despois virían moitas máis.
Bibiano era o cantautor máis destacado de Voces Ceibes xunto con Benedicto. Sufriu a censura franquista en temas coma O proxeneta ou Garda a navalla. O artista divertíase recordándoo. "Que me prohibiran esas dúas cancións foi unha alegría porque me pasaron Can de palleiro. O estribillo cantaba Abaixo a dentadura. Nos directos a gente dicía: Abaixo a ditadura. Unha noite, Morón recibiu nun camerino a visita dun censor: 'Usted, qué gol nos metió con Can de palleiro!", díxome.
Así que Alfredo Conde acabou militando no comunismo, Viuse sometido a tal presión de disciplina que non volveu ter un carnet dun organismo que empezase polo P maíúsculo de Partido. Xa se decatou nese momento en que entra nun túnel chamado Voces Ceibes e sae anotado no Partido Comunista. "Sentinme un tonto útil, un compañeiro de viaxe ao que ninguén botaría unha man en caso de caer nalgún momento", se ben deixa patente que "nunca fun nin me confesei comunista, si marxista".
—O día en que se celebraron as primeiras eleccións democráticas cheguei á sede do Partido Comunista Galego en Pontevedra co carnet que me entregara Santiago Álvarez na man.
Diante dos seus camaradas argumentou que non vía razón "pola que seguir militando nunha organización que non me permite a mesma liberdade que a sociedade na que vivo. Agora non ten sentido. Voume, xa cumprín".
O novelista pasou do marxismo ao piñeirismo nunha década, e de aí ao PSOE por influencia de Margariña Valderrrama, a súa primeira muller e membro da executiva do PSdeG. Ramón Piñeiro achegouse ao socialismo galeguista máis tarde, alentado polo tándem amistoso Conde-Carlos Casares. O autor de A conto do político revela un asunto determinante. "A conciencia xeral era que Carlos Casares facía o que Ramón Piñeiro lle indicaba, pero o que eu vía era que Carlos, que fose persoal ou telefonicamente falaba con el todos os dias, era o que conseguia que Piñeiro atendese ás súas suxestións", pero matiza que "a influencia era mutua".
Daquela, os socialistas acordaran entendemento polo que votarían por Gerardo Fernández Albor, o expiloto da Lutwafe e médico. Conde abstívose. Recoñece que foi "a primeira equivocación" que cometeu en política porque, desde ese momento, os compañeiros de partido empezaron a esquinalo. Empezou a chamar de porta en porta no gran edificio do PSOE sen que ninguén lle explicase nada.
