Tres cancións que asubiaba cando era cativo

PODO ESCOITAR música catorce horas ao día. Teño amortizado o que pago por Spotify Premium, creánme. Segundo a hora vou cambiando os estilos. Adoito espertar con música de baile. Hixe espertei con Yepa!, funk electrónico de XSakara, o cantante en euskara de Bermeo. Gústame porque gravou o tema no peirao que construíu o meu avó e porque conta que xugou nos Promesas co Jauregizar que anda no Athletic. Botei un tramo longo da mañá con Guitarricadelafuente. Sigo analizando as letras complexas do seu disco Spanish leather. Pola tarde empecei co pop en catalán Pau Vallvé para acabar relaxando o serán con jazz da época dourada dos clubes e achegarme á noite con Ombra mai fu de Haëndel, tan usada en Tik Tok para facer reflexións profundísimas sobre a existencia ou sobre os aguacates. 

Se repasan o parágrafo anterior verán que vou facendo o camiño inverso á historia da música, que foi de ser máis calmada e ser máis axitada co avance dos  séculos. Eu escóitoa ao revés. Grazas a ir de máis animado a máis pausado estou libre de consumir excitantes e tranquilizantes coma lles pasaba a Michel Jackson ou Prince.

Hoxe quero falarlles de jazz. Volvo ao principio. Antes eramos creadores ou instrumentistas, mesmo asubiando cos beizos, e agora somos receptores. Valoro do jazz todo o que ten de improvisación porque impulsa a creatividade. Cada sesión deixa un espazo para que músico a músico inventen sobre a base da melodía principal.

Lembro dos veráns da inmadurez, asubiando In the mood de mañá, When the saints go marching in de tarde e Summertime polas noites. Eu non o sabía, pero as miñas pezas favoritas eran tres estándares do jazz.

Debo matizar esta afirmación. Estou lendo Retratos de jazz (Tuqquets) de Haruki Murakami, que tivo un club dese estilo musical, o Peter Cat, antes de ser escritor. No libro, Murakami recoñece que moitos expertos rexeitan que Glenn Miller, o intérprete de In the mood, fixese jazz porque lle falta swing.

Anos máis tarde, Gonzalo Moure contoume que Louis Armstrong era un desertor da negritude porque actuaba en clubes nos que exclusivamente podían entrar brancos. Miles Davis odiaba esa actitude miserable e eu miro polos ollos políticos de Miles Davis. Miraba a Armstrong con desprezo. Sentínme satisfeito ao saber que a primeira gravación de When the saints go marching in non foi súa, senón dos Paramount Jubilee Singers en 1928, oito anos antes ca súa. A miña distancia con Armstrong foi consciente, por moito que sucumbise a What a wonderful world'dende aquela ata esta semana. Murakami  conta que Louis Armstrong foi detido con 11 anos e encerrado nun reformatorio. Ocupábase de tocar diana cunha corneta para que os compañeros soubesen cando ergurerse, ir xantar ou deitarse. Fascinábaos co seu swing.

George Gershwin compuxo Summertime como aria da ópera Porgy & Bess en 1935. Ella Fitzgerald volvería gravalo con alento de jazz xunto a Louis Armstrong. Estiven indagando os duetos entre ambos para desembocar felizmente no disco Ella and Louis. Nunca o recoñecera por esta prevención co cantante e trompetista. Ese álbum é unha delicia de sensualidade e satisfacción de estarmos vivos. Estaba pensando agora en se os galegos somos asubiadores. Non acabo de chegar a unha conclusión. 

Como estou escribindo de jazz, acordei do libro de Francisco Macías De Quiqui Bar a Castromil (Positivas). Macías fala do edificio modernista que o arquitecto Rafael González Villar deseñou para que brillase no espacio central da Praza de Galicia en Santiago. En 1975 esa construción foi vítima inocente do xuízo sumarísimo dunha piqueta municipal. Perdeu o nome de Quiqui Bar, que foi mudado polo da empresa de viaxeiros por estrada. Houbo un hosteleiro, Manuel Ramallo, que visitaba Francia con recurrencia nos anos 20 e 30 para buscar champán e volvía con contratos de músicos de jazz para que actuasen no Quiqui.

Unha canción dese tempo que me cantaba a miña tía Feli cando eu era neno. "Madre cómprame un negro/ un negro en el bazar/ que baile charlestón/ y que toque el jazz band". A miña tía non era racista, como é evidente; pero non tiña conciencia, senón porque ela sabía que os africanos eran uns nenos de ventres inchados. Nós armabamos bólas pratedadas  con papel de aluminio collido das tabletas de chocolate Nestlé para mandarllas aos amisioneiros da Guinea Española. Con ese materiel eles compraban cativos para liberalos dunha penosa escravitude. Non lles sei se é certo, iso contaba Feli Jaureguizar. O negro da canción era un chocolate que indicaba no envoltorio os pasos do charleston. Macías explica que os bos tempos da modernidade, ou sexa, do jazz en Galicia, foron aniquilados pola ditadura. Os franquistas optaron por vulgarizar a cultura desactivando a autoridade identitaria do folclore.

Os meus artistas de jazz preferidos son músicos que asubían en trompetas e saxos. Fálolles de Miles Davis e de Chet Baker, obviamente; pero tamén de Coleman Hawkins e de Ben Webster. Estes últimos asinaron xuntos o meu disco máis escoitado e requetescoitado xunto con inevitable Kind of blue. Falo de Encounters, un álbum que Hawkins e Webster rexistraron en  1959.

Haruki Murakami cita medio centenar de músicos e cantantes que considera que deben ser escoitados necesariamente, pero non cita ese disco privilexiado para min nin sequera a Hawkins nin a Webster. Quero pensar que Retratos de jazz foi escrito como se debe escribir un libro sobre jazz: avanzando en emocións e impulsos.