Venecia volve devorar os seus fillos amados

Tadzio era un sueco anónimo. Calarei o nome porque nunca importou a ninguén. O seu pai morrera e a nai suicidárase cando el tiña 10 anos. Recolleuno cunha avoa. Ela estaba obsesionada con que o neto fose famoso. Levouno a un cásting. Visconti desbotou todos os rapaces que vira e detivo a escolla logo de velo. Era un sangabriel coas ás luminosas e recurtadas. O director levouno a un club gay con 16 anos para sexualizalo.

O filme de Visconti baséase na novela Morte en Venecia de Thomas Mann. Lina varias veces na mocidade. Gustav é un vello que persigue o soño de Tadzio por unha Venezia infecta de peste e ratas. Gustav tuse sangue. As súas horas están contadas. Contempla o mozo, belísimo, como a única salvación que lle queda: a estética.

A Nicolás Carreira non lle interesan ese libro nin esa película. Nicolás deléitase co barroco italiano pola vivencia irónica e desmesurada. A paixón e a estética son carcasas.

Fálolle de Berghain. Eu levanto ese tema en cada café. Berghain é unha discoteca de Berlín, unha institución veneciana acomodada nunha vella fábrica. É un burato negro de música tecno, sexo e drogas. Fascínmes, pero nunca me atrevería a entrar porque me impactan o volume do tecno, a vergoña do sexo alleo e a desorde das drogas. A cultura tecno consiste en anular a mente para, en sentido simbólico, elevala. Os seus seguidores chaman templo ás súas discotecas. Berghain é a súa catedral. Bailan sobre sons graves, fortes e repetitivos. Usan o baixo continuo barroco. Reiteran as frases unha e outra vez para lograr unha concentración absoluta e sentir estar proxectándose na altura.

Xa lles falara de Berghain. Como todo templo, ten un acceso iniciático. Os rapaces fan colas de catro ou cinco horas para chegar á entrada. Dous porteiros deciden se entras ou non. O lugar é opaco, non se pode gravar nin facer fotografías. O que acontece no templo, vive e morre no templo. Os porteiros non dan explicacións. Hai ducias de contas de Tik Tok dedicadas a explicar a roupa que debes levar e se debes mirar ou non aos ollos dos gardas da catedral. O criterio é aleatorio, caprichoso e cambiante.

Berghain estaba na conversa da modernidade. Rosalía situouna na conversa global. Titulou así a canción que adianta o novo disco. Nicolás, cos ollos abertos ao que respira, avisoume de que saíra ese single. Levaba semanas agardadando. O primeiro que pensei foi que Rosalía volveu inventar a música popular. Malamente fora unha revelación, na mestura de flamenco e reggaetón. Escoitalo levoume atrás, á beleza purísima do seu primeiro disco, Los Ángeles.

Esperaba ritmos repetitivos e batintes da Motomami. Atopei violíns desquiciados, tambores solemnes, voz de soprano e letra sacra en alemán. O primeiro que se me veu á cabeza foi o Requiem de Mozart. Eu nada sei de solfexo. Pero soábame ao Requiem. O disco que vai quitar Rosalía chámase Lux. Lembrei o oratorio mozartiano: "Requiem aeternam dona eis, Domine/ et lux perpetua luceat eis" ("Dálles o descanso eterno, Señor, / e que a luz perpetua os ilumine").

A artista catalá vén de levantar acta da defunción do hedonismo, O seu cadáver foi enterrado nunha cerimonia civil de beleza e melancolía na Venecia de Thomas Mann. Volve a espiritualidade. Rosalía é crente, pero tamén hai unha xeneración de rapaces criados nun compartimento apartado da fe relixiosa que empezan a mirar ao ceo. Deixaron ese delirio parvo de facerse ricos e eludir o pago de impostos en Andorra. Unicamente vai logralo un entre milleiros. Asumiron que van traballar en precario e que terán que compartir piso. Como non están dispostos a reclamar poñiticamente os seus dereitos a unha casa e a un mínimo digno para vivir, buscan o escape pola espiritualidade, que non deixa de ser unha fantasía, unha fuga da imaxinación.

Debo aceptar que volve o idealismo alemán na súa versión máis pechada e escuro. Contaba con ese retorno. O péndulo da Historia oscila cara ao reaccionarismo nas súas formas máis agresivas, que medran no campo da política. Vito Quiles berra cun megáfono: "As universidades son niños de ratas marxistas!". Reclama a forza, o músculo e o enfrontamento, para negar o coñecemento. Evidentemente, os novos líderes sociais da dereita extrema non leron a idealistas coma Kant, Hegel ou Schiller. Nin sequera son capaces de comprender o libro de Marco Aurelio que baixaron de internet.

Paralelamente, volve o clasicismo culto e conservador. Non esperaba que Rosalía escribise a partitura. Hai un libro que releo; non por convición, senón por comprensión do mundo. Chámase O peche da mente americana (1989) de Allan Bloom. Téñoo en inglés, hai unha tradución ao español en Plaza y Janés. Bloom acusa aos universitarios americanos de langráns e ignorantes. Culpa ao relativismo, que dominaba a sociedade occidental no momento. Reproduciuse corenta anos máis tarde co nome de postmodernia: todo é opinable, interpretable e valioso. Non hai xerarquía na cultura: a Real Filharmonía de Galicia ten o mesmo valor que a Panorama.

Veremos se a revolta cultural que lidera Rosalía é unha proposta superficial ou ten fondura. Allan Bloom escribiu: "Admiro a capacidade de Mozart de ser asemade profundo e racional, unha combinación que adoita dicirse imposible".