Camiñar polo lado salvaxe da cidade
EU NON son cinéfilo. Prefiro a música. Boto unhas dez horas ao día escoitando cancións, moitas veces coa mera intención de non distraerme coas conversas que me circundan. Gústame sentir melodías e ritmos todo o tempo. Cada espertar érgome con Walk on the wild side de Lou Reed. Cada mañá a mesma canción, cada espertar o mesmo baixo en do maior que nos regala Herbie Flowers. Morreu empezado setembro do ano pasado.
Quería que este ano Venecia premiase esa película sobre a boca de Inferno que Netanyahu abríu en Gaza para dilatar os seus xuízos por corrupcion. Desexei que, por unha vez, a política se impuxese á cultura. Pero Venecia elixe sempre a máscara do Entroido sobre o progromo contra os palestinos. Alegreime cando Putin foi excluído de Europa pola súa barbarie, pero Israel pode rebentar a escala Richter de horror e os ciclistas que o representan poden rodar por Galicia sen ser expulsados da competición, como se fixera, loxicamente, cos rusos.
Pese a erro ético veneciano, o León de Ouro acertou premiando a Jim Jarmusch por Nai, pai, irmá, irmán. Non vin esa película. Pensei noutra del. Recordo estar nun cinema de Santiago nos anos 80. Recordaba estar nesa sala do campus na que tamén vira Eraserhead, o filme de horror surrealista que fixera David Lynch seis anos antes, en 1977. Vinte anos máis tarde, nunha viaxe a Portugal con Antón Reixa para escribirmos un guión, el faloume da primeira longametraxe de Lynch a conta de que Lois Pereiro viña de morrer. Reixa estaba fondamente doído, así que botou ducias de quilómetros falando do seu amigo para aliviar a pena. Describía a fascinación que lle producira a primeira vez que entrara na habitación de Pereiro. Descubrira un póster inmenso de Eraserhead pegado ao teito. Vese un busto do actor Marvin Nance. Viste traxe. O seu pelo, máis longo pola parte superior, erguese histrionicamente, como se estivese colgado dos pés.
No ano 1983, nese cinema universitario que non daría localizado vin Vacacións permanentes. Foi a película coa que debutou Jarmusch en 1980. Recordaba o principio, as rúas de Nova York ocupadas por correntes de camiñantes e o contraste cos patios traseiros, habitados unicamente por caixas de cartón e ratas.
Volvín botarlle un ollo en Filmin. O protagonista, Allie, deambula pola cidade nunhas vacacións que o desesperan porque nunca rematan. Atopa varios personaxes que perderon a cabeza, pero tamén un músico negro de jazz. Non recordo onde están. Allie senta onda el. Teñen tras eles un cartel da película Salvaxes inocentes (1960), na que Nicholas Ray roda o mito do bo salvaxe con Anthony Quinn como esquimó que convida a un occidental ao iglú. Este acaba por alterar o seu xeito tradicional de vida.
O músico de Vacaciones permanentes fálalle a Allie do efecto Doppler. Consiste nese fogonazo de son que sentimos cando un tren pasa por diante de nós e que vai aumentando ao achegarse e esvaíndose ao ir marchando. Cóntalle que iso foi o que lle aconteceu a Charlie Parker, o saxofonista, que tocaba un jazz que rachaba co tradicional e procedía do futuro, que por iso pasou inadvertido diante dos afeccionados nun principio. Os amigos páganlle unha viaxe a París para que poida triunfar. París tamén está no pasado. Parker exaspera, sube a unha terraza co seu saxofón. O día é chuviñento, pero de súpeto baixa con forza un raio de sol. Ergue o saxo e ponse a tocar Over the rainbow, pero unicamente lembra unha estrofa. Na rúa, xúntase un grupo de persoas ás que deleita; pero aparece a Policía. Salta. Non morre. Sente a serea da ambulancia e, chas!, sigue tocando coa parte que esquecera.
Mirando ese filme acordei de Mata a tus ídolos (Libros del K.O.) de Lucy Sante. Andei buscando nel pola biblioteca da casa, pero teño os libros repartidos en tres espacios e non dei con el. Lino en 2012. Lembro as rúas máis sucias e tristes daquel Nova York que filmou Jim Jarmusch en Vacacións permanentes.
Son crónicas que Sante escribiu para The New Yorker e The Village Vooice contando os anos do underground neoiorquino cando a cidade era unha interminable fileira de edificios sen xeito, un refuxio de colgados e escenario dunha vida artística e nocturna na que todo era posible. O autor foi amigo de Basquiat e veciño de Allen Ginsberg. Lin hoxe que Jarmusch recomendaba a lectura de Mata a tus ídolos cando saíu.
A cidade cocha e caótica de Jarmusch e Sante é tamén o Nova York que percorre Lou Reed cando compoñía Walk on the wild side, camiñando polo lado salvaxe; que forma parte do disco Transformer 1972), que debe de ser o álbum que máis veces puxen en Spotyfy.
Nesa canción, a miña favorita por ese baixo tan sinxelo de Herbie Flowers, homenaxea aos personaxes que manipula Andy Warhol. O tema comeza falando da transfomista Holly Woolawn, que depila as pernas na autoestrada camiño de Nova York; da actividade sexual de Candy Darling, que non lle fai perder a cabeza. Era máis intensa e monetizada para a icona Joe Dallesandro "que nunca regala nada". A referencia a Sugar Plum Fairy parece ser sobre drogas, porque "sae á rúa na busca de alimento para a alma". Os estupefacientes afectan tamén a Jack Curtis. Ao cabo, "as rapazas negras do coro dicen: do/ do/ do..."