MANUSMRITI, considerado o libro máis importante e autorizado sobre a lei hindú e que se remonta a polo menos 1.000 anos antes do nacemento de Cristo, "recoñece e xustifica o sistema de castes como a base da orde e a confianza da sociedade". O sistema de castes divide —de xeito menos categórico, pero moi presente— ate a actualidade a poboación hindú en catro categorías principais: brahmanes (mestres e intelectuais), kshatriyas (guerreiros ou gobernantes), vaishyas (comerciantes) e shudras (servos). Fóra quedan, entre outros, os dalits —parias e desafiuzados na máis baixa consideración social—. A partir de aquí, poderemos mellor valorar a historia das mulleres dalits que fundaron o xornal Kabhar Lahariya, no estado máis poboado da India, Uttar Pradesh. Trátase dun medio de comunicación formado na súa totalidade por mulleres de diversa formación e procedencia.
O documental Escribiendo con fuego (2021, dispoñíbel en Filmin) dirixido por Sushmit Ghosh e Rintu Thomas cóntanos a historia deste xornal a través de tres das súas reporteiras: Meera Devi, Shyamkali Devi e Suneeta Prajapati. Para isto, gravaron durante cinco anos a súa actividade, que ten lugar nun momento crucial: o paso do formato físico ao dixital nun contexto de extrema pobreza, carencia de medios e violencia machista. A cinta abre cunha entrevista de Meera a unha muller dalit que relata na presenza de seu marido as sete violacións que sufriu no último mes sen que a policía adoptase ningunha medida ao respecto.
Pero tamén nos leva, da man doutra das protagonistas, Suneeta Prapajati, á denuncia da minería ilegal —onde ela traballou dende os sete anos— ao amparo da policía e as mafias locais, onde con frecuencia perecen mineiros sen ningún tipo de resposta por parte do goberno. A cámara acompaña a xornalista na súa cobertura dun asasinato machista, onde fala co home da vítima e outras persoas da súa comunidade. De xeito paralelo, o documental ilustra o crecemento exponencial que experimenta o xornal a través da súa actividade dixital, a través de Youtube, Facebook ou Whattsap, acadando máis dun millón de visualizacións. Ao tempo, sitúa o espectador do primeiro mundo fronte a un espello incómodo e redefine o concepto —con frecuencia esquecido— de xornalismo, entendido este cunha clara vocación de ferramenta de transformación social, unha sorte de altofalante das miserias e inxustizas que sofre quen menos ten.
Tamén se pon de manifesto a sororidade das súas protagonistas e a súa fonda humanidade, quen instrúen no espírito crítico, o manexo das novas tecnoloxías ou a alfabetización a outras compañeiras, como Shyamkali Devi, quen recoñece o seu analfabetismo ao comezo da cinta nunha reunión de grupo. De xeito paralelo, coñécese a vida cotiá destas mulleres: as súas condicións de vida no inframundo —poderiamos situar estes escenarios na idade medieval: sen luz, sen auga potábel, sen nada— e a presión do seu entorno. A incomprensión da familia, a violenta reacción da policía, a corrupción do poder político —instalado no pensamento máxico e alleo ás súas obrigas— ou as ameazas de morte da mafia, que poñen de manifesto os contrastes brutais dunha sociedade tan complexa e poboada como a da India.
Pero sobre todo, esta película constitúe un recordatorio para a nosa distraída sociedade occidental da vixencia do pensamento feminista; das reivindicacións da muller como suxeito central na loita por un mundo mellor, sen necesidade de novos e extravagantes interlocutores de parte que veñen a esborrallar as súas importantes conquistas e anulan os seus espazos de representación. Tememos que o éxito deste novo filoactivismo noir de Instagram reside basicamente no seu funcionalismo ao patriarcado clásico da man do capitalismo, no sentido en que non discute o orde de cousas deste inferno imbécil —cita de Saul Bellow rescatada por Martin Amis en Desde dentro, (Anagrama, 2021)—.
Ben ao contrario que a loita destas mulleres indias.
