Psicólogos especializados en violencia de xénero explican que "é habitual" que os fillos que presencian o asasinato dunha nai a mans do propio pai, ou ben dunha parella ou exparella dela, desenvolvan un trastorno de estrés postraumático. "Xera un trauma moi grave, un trauma é unha ruptura de todo o seu mundo, dos seus esquemas mentais previos sobre si mesmos, sobre como é o mundo e como son os demais", explica a Europa Press a psicóloga Bárbara Zorrilla.
A última semana, en apenas 48 horas, dúas mulleres foron asasinadas polas súas parellas ou exparellas, e en ambos os crimes os fillos de pouca idade das vítimas foron testemuñas. De acordo aos datos oficiais, os orfos menores de idade por violencia de xénero ascenden a 32 no que vai de ano e a 263 desde 2013, momento no que comezaron a contabilizarse os menores que quedan sen nai por este tipo de violencia.
Dos 32 orfos que forman parte do reconto oficial no que vai de 2019, polo menos sete presenciaron o crime, o que supón aproximadamente o 22%. Están entre eles os dous fillos, de 4 e 7 anos, da muller asasinada en Valga o pasado luns. Á parte dos que foron testemuña do crime en 2019, polo menos outros catro atoparon o corpo sen vida da súa nai tras o crime, tras o que pediron auxilio.
"O apoio psicolóxico é fundamental para que as secuelas non se cronifiquen, porque se poden arrastrar para sempre", apunta Bárbara Zorrilla
A psicóloga sinala que o trastorno de tensión postraumática se manifesta de xeito diferente en función da idade, a personalidade ou o tipo de crime, aínda que hai unha serie de síntomas xerais. Un deles, chamado reexperimentación, tradúcese en "flashbacks, pesadelos e recordos intrusivos, unha e outra vez" das escenas do asasinato. "Os máis pequenos poden facer debuxos sobre o tema ou sobre as emocións que lles evocan e incluso, ás veces, observamos un xogo repetitivo con elementos do suceso violento", precisa.
Outro dos síntomas é evitar estímulos que eles asocien ao feito violento; e o terceiro é a hiperactivación porque "a ansiedade se dispara, están sempre alerta, sen baixar a garda porque senten continuamente baixo ameaza". "O apoio psicolóxico é fundamental para tratar que as secuelas non se cronifiquen, porque poden chegar a arrastrarse para sempre", apunta Bárbara Zorrilla, matizando que debe ser "un apoio a longo prazo e sostido no tempo" e individualizado para cada neno.
Para a especialista, é relevante ademais o "sentimento de inseguridade" que produce a estes nenos e nenas o feito de que o pai sexa o asasino, tendo en conta que esa persoa, que "ten a misión de coidarlles e protexerlles", fai todo o contrario. "O primeiro que necesitan estes nenos e nenas é sentirse seguros e a salvo, polo que hai que protexelos da persoa que lles inflixiu o dano e garantirlles un espazo libre de violencia", subliña.
Segundo Javier Urra, "aínda que o diagnóstico é malo porque están crebados", o seu "prognóstico" non o é
"Un neno o que necesita é seguridade e amor", defende tamén o psicólogo Javier Urra, primeiro Defensor do Menor na Comunidade de Madrid desde o ano 1996 ata 2001. Ademais de darlle "agarimo", tamén necesitan "un bo profesional á beira" e "un acompañamento afectivo", declara. "O que hai que facer é protexelo e buscar a normalidade, os horarios, ir aos colexios, que xoguen con outros nenos, iso despexaraos, aínda que haxa momentos que choren e non entendan nada ou que estean golpeados polas imaxes", engade. Para o especialista, "aínda que o diagnóstico é malo porque están crebados", o seu "prognóstico" non o é.
Doutra banda, Urra recalca o "dilema" que se xera neses menores ao redor da figura paterna, do mesmo xeito que destaca Zorrilla. "Esa figura é a causante do medo e a violencia pero, ao mesmo tempo, sobre ela recaen sentimentos de afecto, porque é o seu pai e edúcanos para querelo", recalca a psicóloga.
APOIO FAMILIAR. Zorrilla destaca que estes menores, a pesar da súa vulnerabilidade, "son persoas altamente resilientes, cunha gran capacidade de adaptación e de superación das reaccións adversas". En calquera caso, afirma que a axuda das institucións e do contorna máis próxima "é fundamental" no proceso de recuperación destes nenos, así como da familia directa da vítima mortal.
"Toda a familia necesita axuda para que poidan manterse física e emocionalmente preto dos menores"
Respecto diso, a psicóloga fai fincapé en que a familia máis próxima —que é a que adoita quedar coa tutela dos orfos por violencia de xénero— "tamén sufriu unha perda" e enfróntanse a ese mesmo proceso de recuperación. "Toda a familia necesita axuda para que se poidan manter física e emocionalmente preto dos menores, para que poidan estar dispoñibles e favorecer a expresión de emocións", di.
Os familiares, segundo afirma Zorrilla, deben "prestar moita atención ao manexo" da información do suceso. "Hai que responder as preguntas que lles fagan con sinceridade, pero non dando máis información da que poden asimilar en función do seu período evolutivo; en nenas e nenos máis maiores". "Hai que romper o tabú do asasinato porque a familia adoita estar tan danada que moitas veces non está preparada para falar do que pasou", explica.
