A Costa da Morte mostrou durante séculos armazóns de paus e cordas próximos á beira do mar nos que os veciños colgaban ou ataban peixes para o seu secado, cando non había outras formas de conservación.
Os conxeladores e procesos modernos aínda non conseguiron desterrar esa imaxe en Muxía, onde Juan Diz e o seu neto Miguel colgan cada ano centos de congros para o seu secado ao aire do nordeste.
Diz explicou a GG que ata o ano 1983 compraba congros en Fisterra e Camariñas para o seu secado na beira do mar pero desde entón é máis alcanzable e abundante o peixe procedente de Francia que importa un empresario da Coruña.
"Conxéloos e vounos sacando aos poucos para o secadero, sempre pendente de que o tempo sexa seco e venteado pois nin a choiva nin a calor son bos para o proceso", explicou.
A humidade continua do último inverno obrigou a Juan Diz a atrasar o inicio do secado ata o mes de febreiro e desde entón ata onte mesmo, secou uns cinco mil quilogramos de congro en varias quendas de 15 ó 20 días cada unha.
Ao último secador de congros da Costa da Morte séguelle estrañando que ninguén en Galicia encárguelle peixe seco, nin sequera na súa vila, mentres que o propietario dunha tenda de ultramarinos de Calatayud (Zaragoza) cómprallos cada ano para facelos chegar aos restaurantes da cidade aragonesa, onde o congro seco é un manxar tradicional desde o século XV e protagoniza varios pratos.
Así o explicou a GG Javier Vila, do palacio-hostal "As Dores" de Calatayud, onde os dous pratos "estrela" son "o ternasco" ou cordeiro lechal con denominación de orixe, e os "garavanzos á bilbilitana", cuxos ingredientes fundamentais son os garavanzos e o congro secado por Juan Diz.
A tradición culinaria que vincula Galicia con Aragón comezou no século XV, tal como recollen os documentos da historia local de Calatayud, pois a contorna desta vila producía gran cantidade de cáñamo e os seus artesáns elaboraban cordas, sogas e maromas para os barcos e carabelas construídos en portos galegos e cantábricos.
Os comerciantes que levaban cordas e maromas de Aragón cara a Galicia, volvían con congro seco e bacallau en salgadura, únicos peixes que podían consumir as súas familias pois aguantaban todas as xornadas de viaxe ata o interior de España.
O palacio actualmente ocupado polo hostal "As Dores" foi pousada desde o século XV e no ano 1999 recuperou para o seu menú de pratos típicos o congro de Muxía.
Segundo Javier Vila, cada día algún dos traballadores do hostal debe repetir a historia do congro seco aos comensais pois a todos eles resúltalles curiosa a súa presenza, entre eles ao Príncipe de Asturias e personalidades políticas e do mundo da cultura que ao seu paso pola cidade de 22.000 habitantes, proban os seus pratos máis antigos.
