DISQUE veñen de ata moi lonxe. Que botan horas a conducir. A saber o que se lles pasará pola cabeza no longo traxecto. Que música levas no coche cando te vas guindar dunha ponte? Cando cedes a esa idea meditada, pero pasional, colles as chaves e prendes o contacto; pensas na lista de Spotify ou quedas con Cadena Dial? Haberá quen poña Radio 5, co seu ton anestésico, por saber das derradeiras noticias deste mundo. E se polas montañas a radio non colle sinal sempre vai estar Radio Clásica. O día que un pulso electromagnético acabe ca civilización o último que resista nas ondas será Radio Clásica e Radio María, cos seus rosarios calidade psicofónica.
E con estas dirán que xa abonda de conducir. Non hai arcén na ponte Cruzul, pero paran igual. Un pouco polo hábito deixan os intermitentes postos, quitan o cinto e saen cara ao frío perpetuo dos Ancares.
Son xente pouco impresionable. De cando en vez cae un tramo da autovía, retumba ao lonxe, levantan o queixo e din: "Tampouco será para tanto". "E si é?" "Habémonos enterar".
—O do milenarismo cando o século X si que foi un bo susto.
Daquela baixaron dos cumios señores barbudos anunciando a apocalipse: ao final non pasou nada.
Podería preguntarlle a Manolo Gago se hai algún vórtice telúrico —vaime corrixir a palabra técnica ou advertir que a existencia de tales cousas non está demostrada— que explique o fenómeno. Algunha aliñación de castros e mámoas ten que haber, algo que chame á morte dende o profundo do tempo. O profesor controla moito do tema.
—Home, antes do viaduto había a ponte vella, a do Camiño Real. Unha obra neoclásica impresionante, andan mirando a ver como declarala BIC. Cando o exército de Moore escapaba dos franceses estaba noviño do trinque. Era tamén polo mes do Nadal. Xa sabes como se poñen os Ancares coa neve. A retirada era unha marcha de mortos en vida: estaban esfameados, as botas e os uniformes a caendo a cachos, os cabalos rebentados. Había soldados que se apartaban do camiño para pegarse un tiro, pero cun fusil e coas mans conxeladas ha ser difícil. Pode que aproveitasen a ponte, si. Pero tampouco creo que ande por aí a explicación, Fran.
Cando te metes en Protección Civil xa sabes que che vai tocar antes ou despois. Chega o día. Alguén dá o aviso: coche parado na ponte da autopista, intermitentes postos, ninguén no interior. Entón tes que baixar, e non é fácil chegar porque está a monte. Apartando toxeiras máis altas ca ti tes a cabeza ocupada rosmando polo momento en que te metiches a Protección Civil. Logo cando entre a grisalla vexetal albiscas as cores da roupa de alguén acougas o paso facendo tempo —uns segundos— para afrontar o que vas ter diante. Dixéroncho os amigos, os compañeiros veteranos. Non todo vai ser dar voltas co Land Cruiser, curtar o tráfico o día da feira, as risas tomándolle unha despois do servizo.
Tamén no Concello de Becerreá andan preocupados: moito lle teñen pedido ao Ministerio de Fomento que poña un valado, un algo na ponte. Lin algo dunha rede, pero se é como as dos trapecistas igual vai a rapazada gravar alí vídeos para o Tik Tok.
—A xente da montaña somos duros, Fran, non estamos para esas parvadas. Igual os que veñen de fóra nin saben onde queda isto, van sen rumbo e cando se lles acaba a paciencia paran o coche e xa. Ti cres que alguén garda na súa cabeza a imaxe dun sitio e di pois o día que me dea molaba facelo aquí?
Na miña cabeza respondería así Javi Nogueira, outro a quen, por ser de nación becerrense supónselle intuición no tema adquirida en base telúrica. Creo imposible que alguén medrado nos Ancares teña a mesma sensibilidade que un humano calquera. Teorizaríamos un pouco sobre a arte e as experiencias tremendas.
Di Moisés que hai sucesos tan demoledores que podes facer material literario potente inda que o teu talento non sexa gran cousa. Non estou moi de acordo: algún dos grandes dramas veñen de cativos problemas. Madame Bovary é unha moza que aburre da vida. Unha veciña da Nacional contaba no telexornal Galicia Noticias —ese torrente de sucesos que superan á arte— como de perigosa era a súa casa: leváronlle os coches por diante tres dos cinco fillos. Con palabras repetidas, frases feitas. Non sempre a naturalidade vai pola vía do espontáneo. É reconfortante a variable xeometría da penuria.
