Decálogo do proxeneta

Hai xa unha chea de anos, aló pola miña terra, unha tarde tiven ocasión de compartir café e copas con altas autoridades académicas. Como se pode presupoñer, a charla foi amena e incrementei o meu acervo cultural con conceptos como minisaia RC e outros que axudan a un a moverse pola vida.

Como saíu na conversa que eu paraba por Lugo, un dos presentes lembrounos que acababa de estar na nosa cidade por mor de asistir ao enterro dun íntimo amigo de mocidade, celebrado industrial e proxeneta. E, xa metidos en fariña, empezou a relatarnos as súas lembranzas e andanzas polos locais de alterne da cidade do Sacramento na compaña de seu amigo. Soubemos, por exemplo, que as eslavas teñen facilidade para as linguas, e aprenden o castelán, e mesmo o galego, rapidamente.

Con todo, unha das cousas que máis me sorprendeu daquela conversa foi que, seica seu amigo tiña un decálogo sobre como tratar á clientela. Pasaron moitos anos e non o lembro en todos os seus puntos, pero algúns quedáronme gravados: o de"aos banqueiros estresados da rúa da Raína, cobrarlles, e cobrarlles ben", porque tal era a miña profesión naquel momento. Pareceume intelixente o de "aos policía e garda civís, de balde por deferencia" e simpático o de"aos curas á casa, por discreción". Con todo, seu amigo aínda non tiña claro"como tratar ao alto clero". Quizais porque aínda nunca se lle dera o caso. 

Xa no ano 1669, sendo don Matías de Moratinos Santos, bispo e señor de Lugo, compiláronse as Constituciones sinodales del obispado de Lugo, impresas en Madrid en 1675 por Ioseph Fernández de Buendía, as cales, entre outras cousas, advertían severamente sobre cousas tales como"que los clérigos no entren en las tabernas","que los clérigos no acompañen mujeres","que no se sirvan de las mujeres que han tenido por amigas","que no tengan en casa mujeres sospechosas", e tamén advertían severamente sobre"los amancebamientos con mujeres casadas". Desde aqueles lonxanos anos, cando Xoán Sobiesky acudía a liberar Viena do cerco otomán, en Lugo pasaron moitas cousas, e non sabemos se as prevencións do bispo e señor Moratinos se cumpriron na súa totalidade. 

Enrique Rodríguez-Solís, na súa monumental Historia de la prostitución en España y América impreso en Madrid entre 1892 e 1893, lémbranos que"La pragmática de Felipe IV de 1623, que decía que En ningún pueblo de España haya mancebía ni casa pública, donde las mujeres ganen con sus cuerpos. Nueva ley, apenas dictada caída en el olvido". Con todo, este mesmo autor afirma que"en Galicia, en Vizcaya y en Navarra, la prostitución tuvo menor incremento …. por el carácter sobrio, por las morigeradas costumbres de sus habitantes, por los buenos ejemplos, en una palabra".

A cidade onde nunca pasa nada

Descoñecemos a evolución ata os tempos modernos pero, pouco despois de morrer Franco, atopámonos cunha obra certamente curiosa, unha monografía sobre a prostitución en Lugo, escrita polo inspector de policía, Enrique Mora, que leva por título Nuestra prostitución (Alvarellos, 1980). Constitúe un estudo sistemático do"barrio chino de esta ciudad, enclavado en el casco viejo de la misma, en un espacio no muy amplio, limitado por las calles Miño y Tinería y por el pétreo cinturón de la Muralla Romana". Segundo este estudo, naqueles anos, alí había 18 establecementos de alterne, pero tamén había catro prostíbulos e empezaba nos domicilios particulares. Para tratarse de Lugo,"a cidade onde nunca pasa nada", o sector amosábase como firme e consolidado.

Por aqueles tempos, Os Resentidos dedicáronlle a súa Cumbia china ao barrio de Vigo (“ese barrio, ai ese barrio/ que hai en todas as cidades/ de venéreo e contrabando/ que chaman o barrio chino”), aínda que o que realmente tiña sona era o de Lugo, mesmo fóra da provincia. Con todo, como o resto do comercio tradicional, o que estudaba Enrique Mora, entrou en declive a finais dos 80 e principios dos 90, xurdindo, segundo o modelo do Huracán 90 de Benavente, os modernos supermercados do vicio nos arrabaldes das cidades, e Lugo non foi unha excepción. Como as épocas de bonanza económica nunca foron aliadas da virtude, o boom da construción, fixo agromar, unha serie de locais, entre os que destacaba o Queens.

E é precisamente no Reinas onde transcurre boa parte da novela Operación Princesa (Planeta, 2013), publicada baixo o pseudónimo de Antonio Salas. Trátase dunha magnífica novela negra que relata tres historias diferentes que acaban por converxer e que ten o morbo engadido de que, nela, son perfectamente identificables destacados persoeiros da"alta sucidade" lucense, con"impávido" incluído. 

Persoalmente resultoume unha historia moi dura, aínda para alguén que, coma min, se consideraba un home bregado. Entendo a prostitución como un negocio lícito, sempre e cando se leve a cabo desde a plena autonomía e liberdade das partes contratantes, pero a"trata de brancas" que relata a novela non deixa de ser unha forma terrible de escravitude, o que me chegou a producir un certo desacougo mentres a lía. Equivocábase por completo Enrique Mora cando escribía, anos atrás, que a trata de brancas estaba diminuíndo.

Con todo, trátase dunha gran novela que destripa o inframundo da prostitución e da trata de brancas, así como o dos grupos de moteiros como Los Ángeles del Infierno de Barcelona. Isto último tamén me permitiu entender un pouco a morte dun primo segundo, membro deste grupo, co que tivera certa relación. 

A época do Queens rematou e, co cambio de xuíza, Lugo quixo pasar páxina e volver a ser"a cidade onde nunca pasa nada". Quizais sexa mellor así, pois como recordaba Rodríguez-Solís,"muchos mozos hemos conocido que, viniendo de lugares donde no había rameras, eran muy honestos y compuestos, y después que en ciudades populosas hallan libertad de pecar, súbitamente se mudaron en desvergonzados y deshonestos, perdiendo hacienda y salud".