Cousas por contar
Nunha entrevista que protagonizaba Xesús Constela co gallo da súa xubilación en 2023, tras 36 anos de docencia de inglés en diferentes centros educativos, despedíase dicindo que con máis tempo ao seu dispor tiña "moitas cousas que contar". E abofé que coa súa nova novela, Doce voz de megafonía, comeza con forza a facelo, de novo dende esa capacidade da literatura para asomarse a este mundo tan complexo e as mais das veces inhóspito para un ser humano confuso ante si mesmo e ante as derivas dunha sociedade que medra na súa agresividade e perda de liberdades da persoa dende diferentes elementos dos que a configuran.
Xa en anteriores novelas como 15.724, A rotura das paisaxes ou O peso do cerebro, Constela empregaba a súa literatura non só como un argumento estético ou meramente creativo, senón que a esa escrita súa lle incorporaba unha relevante carga de reflexión sobre o que estamos a facer con nós mesmos, cara a onde imos nesta deriva na que nos atopamos cada vez máis asolagados pola necidade do ser humano e as diferentes formas de dominación que se están a impoñer nos últimos tempos, converténdonos en pezas dun perverso mecanismo de anulación das nosas personalidades e simplemente asumindo a nosa condición de clientes dun sistema capitalista cada vez máis reaccionario dende as complicidades dos sistemas políticos.
Doce voz de megafonía, editada por Xerais, sitúa a súa acción no gran Centro Comercial xa entendido como un país, como unha gran cidade na que os veciños se amorean como inquilinos por corredores que non precisan saír dese espazo de consumo para desenvolver as súas vidas. O anuncio da chegada dun perigoso virus a ese colectivo obriga a un confinamento masivo, férreo e absolutamente controlado por toda unha serie de soportes tecnolóxicos que impiden calquera concesión á autonomía do individuo e onde a resposta contraria de calquera cidadán leva á toma de duras represalias. As palabras e admonicións que a megafonía do Centro Comercial, emitidas baixo un veludo que tapiza esa voz sempre doce e tenra, agocha o continuo engaño e mesmo hipnotismo que permanentemente tenta seducirnos e adormecernos neses contextos que nos atopamos nas nosas vilas, cada vez máis grandes, cada vez con máis reclamos, posibilidades, opcións e ofertas, ata o punto de engulirnos no seu interior perdendo un tempo precioso para entender a vida doutra maneira.
Unha literatura que nos golpea a cada liña, que pretende sacudir ao lector ante este mundo que todos conformamos como cómplices dende as nosas individualidades e que xa outros escritores levaron a súa escrita para poñernos en alerta. O propio Xesús Constela alude directamente no propio relato a A caverna de José Saramago, libro no que un mundo en extinción se enfrontaba á chegada doutro novo, confuso e mesmo desacougante para o propio ser humano que asistía a como moitas das súas posibilidades creativas e de pensamento se esnaquizaban ante un presunto progreso cada vez máis dirixido polas leis da economía. Esa novela, algunha que outra chiscadela felina, ou tamén a relación co mito platónico da caverna, son o perfecto soporte para a escrita de Xesús Constela en Doce voz de megafonía, cuns protagonistas que tentan revolverse ante unha situación pouco explicada polas autoridades, con feroces medidas de seguridade, centros de castigo, complicidades da Xustiza, da Prensa e todo para que a vida do Centro Comercial siga medrando, ata entendernos a nós mesmos como mercadorías, como parte deses andeis cunha abondosa oferta, aínda que poucas delas sexan necesarias para as nosas vidas, pero coa premisa de que nada atorde «a grandeza do noso espírito consumista».
A vista do lido a nosa sociedade cada vez máis aboia sobre o seu complexo destino, como seres pechados, recluídos, mesmo nunha lata de conservas, como a que protagoniza a capa deste libro da man dunha obra do artista plástico, Eusebio Rivero, cómplice tamén co seu colega Xesús Constela en colocar espertadores nas nosas mans para que abramos os ollos ao proceso hipnótico dun capitalismo atroz ao que esta distopía literaria pretende poñer roibo, mais que como un fin posible, como unha obriga de quen se sente parte dunha sociedade enferma.