Opinión

Sempre cara ao Oeste

Nese imprescindíbel labor de achegar textos doutras literaturas á nosa lingua a tradución ao galego da man de Jesús Castro Yáñez de A antropoloxía da auga da canadense Anne Carson, é un salientábel fito pola significación para nós que posúe ese texto.
Anne Carson
photo_camera Anne Carson

É unha das voces poéticas e de pensamento actuais máis salientábeis. Acceder a súa obra supón achegarse a un inmenso horizonte de posibilidades que nos conecta co pasado, cun mundo grego que está sempre presente na súa obra e tendo o gran mérito de enxerir esa sensibilidade no noso mundo actual como un lúcido xeito de ollalo. Anne Carson, acadou no ano 2020 o Premio Princesa de Asturias das Letras, subliñando o xurado para a súa concesión: "O acadar unha cotas de intensidade e solvencia intelectual que a sitúan entre os escritores máis sobranceiros do presente".

Tanto esa solvencia como esa intensidade forman parte dun texto mítico na súa produción, A antropoloxía da auga, editado en inglés en 1995 baixo o título de Plainwater, que agora envórcase á nosa lingua de xeito moi meritorio tanto pola súa editora, Chan da Pólvora, como por quen afrontou unha complexa tarefa, abofé que apaixoante, pola consistencia da palabra da poeta, como foi Jesús Castro Yáñez. Deste xeito intégrase no noso sistema cultural un texto imprescindíbel para entender unha das voces poéticas máis relevantes e suxerentes do noso momento e na que podemos sentir como esa introspección dunha poesía que é prosa e ensaio, é quen de acadar espazos realmente complexos e que, situándoos na data da súa escrita, podemos calificalos tamén de abraiantes.

Mais este texto ten para nós tamén outra especificade que o fai obrigado para esa incorporación ao noso sistema cultural, como é un dos capítulos que compoñen o libro como é o seu ensaio sobre O Camiño de Santiago. Neste conxunto de textos, fiados pola demencia do pai cunha perda de memoria e deixando de coñecer as persoas que o rodean, xunto coa proposta de diferentes viaxes que non fan máis que mirar arredor e ao pasado para entenderse a un mesmo. A peregrinaxe que Anne Carson fai ata Compostela polo Camiño Francés é unha maneira de saír do mundo, do seu mundo, para poder ver o resto do mundo. Unha serie de apuntamentos diarios en cada unha das paradas do Camiño, cheos de olladas á natureza, a ese horizonte que se fará permanente ao longo de todo o libro dende diferentes horizontes, establece unha lírica poética da paisaxe chea de emocións, que se conxuga coa mirada aos peregrinos, a alma que se agocha en cada un deles e aquilo que podemos atopar á chegada a Compostela. E o que atopamos é que o camiño non remata, continúa, que non teno seu fin no templo apostólico, senón que hai que continuar cara o Oeste, ata Fisterra, ata o fin dunha terra quen nos contén.

Outra viaxe levará á poeta a outro Oeste, desta vez pola faciana dos Estados Unidos. De novo o desprazamento como maneira de atoparse a un mesmo. Unha itinerancia para mergullarse nunha identidade que procura entender a vida, todo iso que se perde como auga entre as mans. Vidas, amores, familia, desexos... todo esvara por nós ante a imposiblidade de conter esa corrente que ao longo de todo o texto complétase, con textos orientais, coa espiritualidade xaponesa que forma parte dunha cosmogonía humana na que, dende Grecia ata Kafka, atópanse toda unha serie de referencias que levan a expandir ese pensamento convertido nunha liña do horizonte que superar.

E todo iso proponse dende unha intelixencia que lle concede ao texto unha sutileza engaiolante. Unha fervenza de imaxes e de reflexións que dende o principio do relato xa nos arrastran por ese caudal que agora faise galego por un traballo de tradución que merece un forte aplauso polo acadado, por atopar esa linguaxe precisa para que a palabra, de tanta importancia para Anne Carson, non perda a súa contundencia. Palabras que o propio Jesús Castro Yáñez, nun texto propio ao final do libro defíneas como "caixas cun pequeno orificio polas que entra o mundo". E o tradutor se algo consegue é, precisamente, seguir deixando abertas esas caixas, mesmo, enchéndoas dunha musicalidade de palabras que repenican entre si, atopando unha sonoridade nesa diversidade de termos que conseguen aquilo que dicía Saramago de que "os escritores fan as literaturas nacionais e os tradutores a literatura universal". Dito e feito.

Comentarios