O Camiño, mellor sobre zocas
En cada ano xubilar salguen novos personaxes. No dobre Xacobeo 2021-2022 Alberto Geada (Alfoz, 1980), un dos últimos representantes do calzado primitivo de madeira de Europa, aínda que sexa nacido en 1980, dá vida a un, pois vístese de peregrino para promocionar un oficio ao que hoxe xa ninguén se entrega.
E moito menos coa súa idade. Ao seu personaxe, o Zoqueiro Xacobeo, que viaxará en bicicleta polo Camiño, non lle falta detalle da vestimenta típica. Non en balde, viches o chapeu coa súa á ancha dobrada en media lúa, leva o bordón, e tamén porta a cuncha e a cruz de Santiago.
Cando cumpriu os 23, este lucense que non quere ser chamado artesán empezou profesionalmente a fabricar zocas, elemento identitario que pide non confundir cos zocos. Esa é a data oficial, pero consentiu a madeira desde que ten uso de razón. Tanto produce para un llavero, como para unha galería; para un coleccionista ou para unha persoa sen esa afección que mostre interese. A diferenza está nos tempos. As básicas lévanlle un día de traballo e as que teñen outro pedigrí, pois de tres meses a un ano.
Hai un modelo, o cal mostra e que fixo en colaboración cunha artista local do debuxo, Olivia, que conmemora os anos de reinado dos reis eméritos.
O mozo empezou a fabricar profesionalmente as zocas con 23 anos pero consentiu a madeira desde que ten uso de razón
Están a recado no Pazo Santomé, situado en Mondoñedo, edificio no que Geada acompañará na segunda planta a todos aqueles que queiran visitar, cando en breve abra, a sala dedicada a estas pezas que elabora.
Él, que é o último zoqueiro de Galicia en activo, sinala que a súa terra ten o "maior número demodelos por quilómetro cadrado de toda Europa", onde só sabe de nove máis en plena faena e coa súa mesma inquietude.
En Santomé mostra a variedade galega pero tamén doutras zonas, e así teñen o seu lugar a zoca chinela de Castroverde, en Lugo; a madreña casina do concello asturiano de Campo Caso, o calzado indio, a alpargata con chan de madeira das comarcas turolenses, a urnerboden de Suíza, as holandesas e a esclop de Lleida, coa súa forte protección na zona do empeine. Hai, ademais, unhas zocas pirata, co seu ollo que o ve todo e unhas ondas con barcos, e outras que forman parte de nova creatividade.
Geada, que xa foi o Príncipe Zoqueiro e que reivindicou cunha fotografía que deu a volta a España o título de Conde Mor para o falecido humorista Chiquito da Calzada desde o sinal indicativo da parroquia de Mor, en Alfoz, no que vive, quere sorprender no dobre ano santo coa súa nova caracterización. E, a medida que avance a vacinación, contribuír de paso ao sorriso para ir deixando atrás tempos tan aciagos, marcados pola pandemia.
Tras vinte anos nos que saboreou o mundo mediático, chegando a súa mestría ao cine e a festivais varios, agora entrou nunha segunda fase na que a pé de rúa pretende o que sempre quixo, que toda a sociedade coñeza esas "pioneiras alternativas de supervivencia" posto que a madeira, recorda, "protexe o pé das zonas húmidas".
"Todo empezou como unha adoite que se foi transformando e adaptando. O coiro non tiña as características necesarias neses inicios e si o calzado primitivo de madeira dunha soa peza", puntualiza.
Ao mozo encantaríalle que zocas e zoqueiro, un tándem que considera indivisible, puidesen darse máis a coñecer no mundo, pero para iso necesitaría un "apadriñamento " dunha persoa física ou xurídica "desde logo moi respectuosa coa natureza", salienta. Con recursos económicos sería o xeito de chegar a congresos e exposicións internacionais. Se se dese o caso, dun compromiso para superar "a extinción do produto zoca".
No Pazo Santomé xa logrou ter o seu espazo, e haberá pases gratuítos para ver como é o traballo pero Geada non creará unha escola. "Estas aprendizaxes gárdanse ata o último momento. Non hai tanta demanda como zoqueiros sairían. Eu non sei a quen traspasarei o que sei facer. Se pode ser a alguén próximo ao meu sangue, mellor, pois respecto moito as liñas de tradición".
Alberto logra vivir da súa paixón e se reinventa, recoñece, cantas veces sexa necesario. En Vilalba coñeceu a Norberto Piñeiro (1926) un do seu gremio que lle vendeu material pensando que non ía utilizalo máis e ao final non foi así. "Isto nunca se deixa", reflexiona aínda que admite que non sempre viste zocas porque "os chans agora están moi finolis e hai veces que me paso de freada ", conclúe.
