Yoknapatawpha, Macondo e 92 concellos máis
O fillo foi cazado por un radar na autovía de Benavente: 215 por hora, apuntaron os gardas. Cando lle foron á casa notificar a sanción os veciños miraban polas fiestras, correu a noticia. El dixo que perdón, que se un despiste, alí písaslle sen querer, pódelle pasar a calquera, que a multa xa a pagara e que perdón outra vez. Logo xa se soubo que non, que xa o cacharan antes por Allariz a 173. E foi saltando unha peor, e logo outra máis grande, e foi o fin da súa estrela.
Estas cousas podía facelas Kevin Lameiro no seu Honda Civic de 2002 que vai tuneando a base de Aliexpress e Wallapop; ou Bad Gyal, estrela da música urbana, se agarrase un Lambo camiño de Valdeorras para meterse no estudio que ten aló cando se ralla de Barcelona. Pero era O Fillo un home de cincuenta anos, calvo, fan do Madrid nivel recitar aliñacións de tempadas gloriosas, tolo dos Beatles rollo comprar un calcetín usado por Lennon, obsesionado co número sete e os seus múltiplos e sumas.
Conducindo un Passat. Que está ben, pero é coche de profe de instituto, cousa anódina, escasa na diversión. Non se sabe que ía escoitando nesa viaxe tan charca, que din agora; un, guiado pola fantasía, imaxínao con Maná ou un podcast de crecemento persoal. O que quedou claro, porque ao final as actividades dun Presidente da Deputación acaban sendo investigadas por xente algo máis seria e menos inventora, é que estivera reunido cas xerencias da Fundación Democracias y Gobierno Local e mais do Instituto para el Futuro del Turismo, que parecen organizacións dun tebeo de Ibáñez.
Un dos grandes atractivos desta sorpresa editorial está no pasmo continuo ante estes perfís humanos e a súa inventiva, esa chispa para argallar cousas que en principio son ben —darlle traballo á xente; se son amigos, paisanos ou coñecidos mellor—, pero que se nos poñemos rigorosos e legalistas, pois son mal. O libro ten esa axilidade e concisión periodística e contención no veleno, destaca por ir tan sobrado que pasa de calquera adorno literario: non fai falta. O material é tan fabuloso e turbador que deixa case entre bambolinas a iconas do show como Eduardo Barreiros, o cura de Bemposta ou Manuel Fraga.
Baltar aparece en escena gardando o cuarto onde está Franqueira. Era este un mestre que ía a escola en bicicleta, e que a base de venderlle pitos ás bases americanas cando Franco e arrimarse á Hermandad de Labradores y Ganaderos e á Unión Territorial de Cooperativas del Campo (máis nomes de Ibáñez, pero máis vintage) acaba sendo o home máis influínte da provincia e cando é democracia monta un partido de xente de orde de toda a vida, galeguista sen pasarse. O Franqueira tirara de revólver cando viñeran os da Eta secuestralo na casa, como un destes vellos rebotados que saen no Galicia Noticias. Pero déralle un parraque e quedara encamado e sen falar, como San Campio. Baltar, tamén escolante, tamén de aldea, tamén listo como un allo, andaba na porta filtrando as visitas dos fans e devotos, aprendendo a contentar a todo o mundo e facerse imprescindible.
Este fenómeno incansable, simpático, que non perde un velorio nin festa gastronómica, que reparte chistes e billetes do peto da camisa, que desafía a estudados e repunantes, deixa o mando da deputación —vía trambótico congreso, festivamente retratado— ao Fillo, tan diferente a el. Serio, profesional. Véselle que ten ideas novas, que intenta ser mellor, modernizalo todo. Pero os tempos van máis rápidos e asedian aquelas prácticas vellas e felices non para todos, pero igual si para bastantes. O youtuber de coches Rubén Fidalgo ten o Citroën CX do 87 que a Xunta comprou para González Laxe e despois usara Fraga; recorda telo visto daquela indo a bastante máis de douscentos sen problema. Sempre houbo clases e sempre gañan —case— os mesmos.