Aspecto do café Centro, en Lugo. Foto: J. Vázquez / El Progreso
Dous cafés clásicos, perfectamente conservados, que descubrín baixo os soportais da praza García Irmáns de Betanzos, e un local —¿café?— en Lugo con decoración que pediría jazz e un whisky na noite, recordáronme unha preciosa conferencia de George Steiner, ‘La idea de Europa', que publicou Siruela nun atractivo minilibro, con prólogo de Mario Vargas Llosa. «Europa está composta de cafés» e desde aí explícaa.
Podemos viaxar da Viena de Popper ou Freud á Lisboa de Pessoa ou facer presente o día en que Francisco Umbral chegou a Madrid. Podemos pasar polo Derby compostelán con Valle Inclán ou ir á praza Maior de Salamanca con Torrente Ballester.
Contan que chegaron a París por obra dos italianos, a finais do XVII. París, na memoria e o imaxinario, é a referencia. ¿Quen non foi como a un templo ao Café de Flore ou non garda unha foto nunha desas mesas tan parisienses da súa terraza? É unha obrigación turística, como a visita á torre Eiffel ou á catedral de Notre Dáme.
Os cafés de Betanzos proclámanse significativamente Versalles e Capitol, por se hai dúbida da súa tradición. Poucos días antes descubrira en Lugo un local-café, decorado en branco e negro no seu mobiliario, con luz que me pareceu cálida e que iluminaba o escenario da mesa para verse quen sentan e non para exhibirse. Un ambiente que invitaba á conversación, aínda que xa naquel momento botábase en falta un algo de jazz de fondo, como un bar americano, para impregnar de calor e para responder á decoración. Unha música que acompañe a quen en soidade se tome un bourbon. Un son que penetre polos espazos menos iluminados para envolver e illar. Cando saín dese local era unha das escasas noites cálidas desta primavera. Sentín que a rúa podía ser de calquera cidade do mundo, na que se dan cita e buscan a vida xentes de orixes e culturas diferentes. Eses barrios de inmigración que fan vida social no exterior. Nótase máis cando o clima o permite. Regresei logo coa luz do día e aquel encanto de café-local foise coa noite: demasiados televisores que o facían vulgar, que o transformaban nun bar de estrada. Tampouco a rúa era a vida cosmopolita e plural, o diálogo de civilizacións se se quere, nin sentía a calor dunha cidade mediterránea que na pobreza canta á vida.
Canto se agradecería que ese café-local de Lugo —vostede saberá desculparme que non lle dea o nome—, respondese á imaxe daquela primeira noite. Un lugar para charlar amigablemente, baixo unha luz acolledora, tomarse unha copa —para min malta, sen xeo nin auga, por favor— e unha música de jazz que invite a permanecer e a un pouco á introspección. Un café ha de ter algo de diván de psiquiatra e de centro de axitación de ideas para o cambio.
Esta Europa dos cafés e para ser paseada, que ve Steiner, non é nin a das tabernas nin a dos bares ingleses nin a das cervexerías alemás. Un café é unha barra pequena e circular con mesas para sentar, ler, charlar e incluso tomar notas.
