E ESTRAÑALO, dese xeito natural que un estraña as persoas e cousas que fan mellor o noso paso pola vida. Lembro velo fugazmente no parque aberto da infancia, acompañando ás veces seu fillo Bruno, que collía o bus da escola na mesma parada ca min, na rúa García Abad. Así que nós soñabamos cun Bollycao no tempo en que el compartía noites con Oroza. Moitos anos despois, respirei ao seu lado a liberdade independente de quen vive sen pretensión pero con compromiso e naturalidade a súa relación coa escrita.
Nos artigos míntese moito, tanto coma nas redes sociais ou na política. Por iso vai aquí unha verdade: o Isidro segue vivo para min coma calquera amigo que non vexa dende hai tempo ou que viva lonxe. Mesmo neses sitios dos que nunca se volve. Porque o outro día no Ho! Gruf celebrámolo cunhas cervexas a Alba Díaz, o pintor e cantante Quique Muruais e o pianista Luís Monsalve. De xeito azaroso e sen previo aviso: lembrámonos dos seus zapatos vermellos, os sombreiros, a cor rosa... A fondura, a súa elegancia e o seu trato cálido. Cando paso por diante da casa do Bordell, lembro un dos días: paramos tomar algo no antigo Nevada, el viña dende a Porta de San Pedro co pan e algunhas verduras para o xantar. Deume un exemplar do CO2 (Edicións Positivas) co encargo de presentalo con el na Trama. Era amigo de escoitar os poetas novos que pensan que teñen moito que dicir aínda que non pensen o que digan. Iso sempre é de agradecer para a xente que comeza. Despois subimos ver o Bordell e tiveron unha conversa arredor dunha novela surrealista francesa que eu descoñecía.
Conxeniamos de natural cando nos presentou Antonio Reigosa. Fun cadrando máis canda eles dous, normalmente os cafés ao pé do Museo eran a escusa para aprender de iniciativas e proxectos arredor da escrita e a AELG. Despois fomos tendo máis roce en calquera das dúas cidades secretas de Lugo: a Cidade-Libro da Librería Trama e a Cidade-Noite do Club Clavicémbalo, onde a Rosa ou o Alberto penduraron un poema caralludo seu á esquerda dos baños.
Porque o tempo corre e, polo menos, dúas sentenzas son certas: a de Bolaño e a de Gil de Biedma; xa saben, todo remata mal –aínda que comece ben– e esoutro de que a vida ía en serio. Nestes días, por motivos distintos, vin no correo dúas fotografías do Isidro: unha de Alba Díaz e outra de Pepe Álvez. Nunha, o papel devólveme a imaxe de Isidro recitando cos brazos estendidos no Círculo das Artes, invocando a poesía; a outra é un retrato sereno del, nunha praza, mirando de esguello a cámara. Ten ese aire que tan ben definiu o Darío Xohán Cabana: felino.
Conmoveume a ilusión e o cariño con que todos eles encararon aquela homenaxe.
Teño a brincadeira privada –agora confesa– de botarlle a man polo ombro á estatua de Ánxel Fole cada vez que paso por diante dela. Algunha noite de tragos incluso me teño animado á conversa, en solitario ou acompañado. Un día vin a Paco Martín e Darío Xohán Cabana falando coa estatua de Fole namentres os fotografaba Xurxo Lobato. Pero antes de ver o fotógrafo pareceume unha imaxe normal: eles facíano a plena luz do día. Despois camiñamos os catro cara o Concello. Comenteille ao Paco que el fora mestre meu na escola da Piringalla: e logo para o único que che valeu ser alumno meu foi para ser escritor? Manda carallo, vaia desgraza!
Se por un caso alguén botase a andar dende a estatua de Ánxel Fole no Campo Castelo de Lugo en dirección ao Círculo das Artes, podería saudar o Manuel, a Rosalía, Pondal, Cunqueiro... Até rematar na placa do último domicilio do Isidro na rúa Vispo Aguirre. Lembro ben o día que a descubrimos. Era outono, pero meses antes xuntarámonos nun café desa mesma rúa Antonio Reigosa, Loli –a muller de Isidro– Marica Campo, Darío Xohán Cabana e eu. Conmoveume a ilusión e o cariño con que todos eles encararon aquela homenaxe. E non foi menor a emoción coa que cada unha das case corenta poetas e músicos de todo o país acolleron a proposta.
Foi unha xornada especial, o Vello Cárcere encheuse pola mañá e pola tarde. A sentida intervención do Darío fíxome chorar e dinlle grazas ás letras en silencio por facer parte de momentos coma aquel. Houbo un fermoso recital e transcribín a man na miña libreta un poema que o Mero me enviara polo correo e que aínda gardo. É probábel que llo apedrara ao recitalo pero era brillante.
Son moitas as veces que nos lembramos do Isidro, tamén na Letra das Festas do San Froilán. Esta revista oral tiña moito del: porque el parecía ter un pé na verbena e outro, alí, na herba do escuro onde non sempre a palabra leva as de gañar.
Nomeamos o que vivimos para non esquecelo, rescatamos o que nos parece digno de ser lembrado. Coa palabra buscamos a beleza que nos arrede da dor e nos axude a seguir adiante.
Aínda sen ti, Isidro. Pero sempre con nós.
