O docente e investigador da Universidade de Vigo (UVigo) Fernando Ramallo localizou e promoveu a restauración dunha obra inédita de Xosé Luís Méndez Ferrín que, xunto á posesión doutros exemplares, motivou o seu encarceramento en 1969.
Segundo precisou a universidade nun comunicado, Fernando Ramallo recolleu este proceso de recuperación no artigo De arquivos, memoria e literatura política: a recuperación da novela Os corvos, a higuera e a fouce de ouro de Xosé Luís Méndez Ferrín, que se publicará na revista A Trabe de Ouro. Ademais, o investigador chamou ao autor a que faga pública a novela dado a súa "innegable valor literario", ademais de histórico.
O escritor galego escribiu a novela 'Os corvos, a higuera e a fouce de ouro', de 41 páxinas, baixo o pseudónimo Laín Feixóo fai máis de 50 anos. Deste xeito, foi dedicada a "O Piloto, último guerrilleiro de Galicia, abatido a tiros en Belesar (Lugo) no ano 1954", así como distintos xefes guerrilleiros que "defenderon a honra, a liberdade, a democracia da nación galega e morreron".
Ata o momento só transcenderan algúns fragmentos recolleitos na sentenza que condenou a prisión ao escritor. Nestes incluíanse referencias explícitas ao antifascismo, os maquis galegos asasinados, a democracia e a revolución, entre outros.
En concreto, a posesión de obras de Mao-Tse-Tung; revistas sobre Cuba; un libro sobre Hô-Chi- Minh; o poemario Os do Vietnam de Farruco e tres exemplares desta novela inédita provocaron que, en 1969, Méndez Ferrín fose detido, xulgado e encarcerado durante case dous anos acusado dun delito de propaganda ilegal.
Nun contexto marcado pola aplicación do estado de excepción en España, este autor ourensán afirmou na súa primeira declaración na comisaría de Vigo que esta obra inédita constituía unha ficción alegórica baseada en feitos reais que non pensara publicar.
Localización
En marzo de 2018, tras unha conversación co tamén expresidente da Real Academia Galega, o investigador Ramallo iniciou un proceso que permitiu a localización da obra inédita. En concreto, Os corvos, a higuera e a fouce de ouro formou parte da documentación relacionada co caso da detención de Méndez Ferrín e dos fondos do actual Centro Documental da Memoria Histórica, situado en Salamanca, que depende da Secretaría de Estado de Cultura.
Unha vez recuperada a novela, comprobouse que quedara compactada nun bloque debido á humidade, que tamén causara que se xerasen microorganismos diversos, como fungos e insectos. Dado a deterioración que presentaban as copias e a tradución, o equipo de restauración do Arquivo Provincial de Salamanca desaconsellou a manipulación da obra.
O tamén director dá Área de Normalización Lingüística da universidade explicou que se lle informou de que o proceso de restauración debía tramitarse ante o Arquivo Histórico Nacional, así como que, se se aceptaba, suporía un longo tempo. Con todo, explicou que insistiu na necesidade de restaurar o manuscrito "máis aló da demora temporal que puidese levar" ao aludir á relevancia das obras de Méndez Ferrín "cunha explícita referencia á súa candidatura ao Premio Nobel de Literatura en numerosas convocatorias".
Restauración
Deste xeito, en xuño de 2018, obtívose a confirmación de que a obra fora enviada ao Laboratorio de Restauración do Arquivo Nacional, cuxos traballos concluíron en setembro de 2019. Así, remitíronse as imaxes dixitais solicitadas, entre as que se incluían dúas copias da novela e unha da tradución, o que permitiu editar o manuscrito.
Aínda que houbo partes que non se recuperaron das distintas copias, comprobouse que as que non eran legibles nun dos documentos non habían resultado danadas noutros. Así, salvo algunhas palabras que non se puideron aclarar, la obra recuperouse practicamente por completo. Ademais, acordouse co autor o mantemento dos fragmentos orixinais, aínda que non respectasen a normativa actual, e marcáronse con distintas cores as partes construídas.
