NACHO CARRETERO (A Coruña, 1981) soña con contar historias por todo o mundo. Pablo Ibar soña con comer polo nun restaurante de comida rápida. Os narcos soñan con levar unha vida tranquila. O soño de Carretero cumpriuse.
No seu principio está o contrabando de drogas en Galicia, que plasma en Fariña, e que multiplica a súa sona e o seu prestixio.
É unha historia que me ronda a cabeza, pero que non tiña claro como lle daría forma. Quería contar o que pasaba en Galicia. Saían noticias. Eu vía que había libros e series sobre a Mafia. Quería facer algo así, pero necesitaba tempo e medios.
Con 21 anos tivo esa oportunidade no diario Que!, pero cruzouse a historia de Pablo Ibar.
En 2012, o subdirector dime que hai un español condenado a morte que se declara inocente.
A condena a morte é por un triple asasinato que o español nega ter cometido. Unha historia dramática, pero non por iso menos común.
Pareceume unha historia interesante, pero unha historia máis. Cando falo por Skype coa muller de Pablo Ibar, Tanya, vexo que é unha historia fóra do común. Cando ela me conta o tipo de defensa e o tipo de evidencias para a condea, doume de conta do tipo de persoa que é Tanya. Cóntame iso con lucidez, con comprensión, sen odio. Meses máis tarde o xornal envíame a Florida e vexo claro que hai unha reportaxe en profundidade.
Impenetrable
"Pablo Ibar é unha persoa que sabe que se xoga a vida con cada cousa que diga"
Que acaba de publicar como En el corredor de la muerte en Espasa. Como é o corredor da morte no que está Ibar?
É un lugar desagradable, frío. Falas co preso a través dun cristal.
O corredor da morte é unha parte dunha prisión. Supoño que todo o edificio será, máis ou menos, igual. Non lle influía saber que o protagonista do seu traballo se atopaba nun lugar no que espera a ser executado?
Pode ser, pero tamén hai uns sinais de que un está visitando a alguén no corredor da morte. Son convencións sobre o preso co mono laranxa e os grillóns nos pulsos. Impresionoume saber que, para ir ao locutorio, agardan nunhas celas minúsculas nas que soamente poden estar de pé.
Que pensaba mentres agardaba a que chegase Pablo Ibar para falar con vostede?
Pensaba na privación de liberdade durante 24 horas ao día sabendo que vas morrer. Chamoume a atención a enteireza de Pablo Ibar, que fose un home preocupado pola súa imaxe. Estaba afeitado, coas uñas limpas; notábase que facía exercicio, que tiña un ritual de integridade. É un home lucido, coidado, que coñece ben o seu caso. Non se lle notan fisicamente as consecuencias de levar a metade da súa vida encerrado. Ten unha fortaleza mental e unha convición de seguir loitando pola súa vida que son extraordinarias, pero é difícil penetrar na súa persoa porque sabe que xoga a vida con cada cousa que diga.
A traxedia xa entrara na súa familia a través do seu tío, o boxeador Urtain, que acabou coa súa sona tirándose ao baleiro.
A vida de Pablo Ibar non é extraordinaria. O seu pai é un pelotari que emigra a Estados Unidos para gañar a vida. El vive nun barrio normal. Quizáis non tiña as mellores compañías e se metía nalgunha lea, pero nada excepcional.
Ibar ten agora 46 anos, foi condenado en 1994, cando tiña 22 e ía debutar como pelotari.
Fora detido por outro asunto. Aparece unha imaxe en comisaría e se lle acusa de asesinato. Acabou condenado a morte polo seu parecido físico con alguén que aparece nun vídeo borroso. Iso defi ne o sistema e dá medo. A historia de Pablo Ibar son una serie de xiros e infortunios inverosímiles que lle tocan. Non ten unha defensa en condicións. O avogado que lle toca ten unha serie de enfermedades e acaba arrestado tamén. Todas as probas estaban a favor de Ibar e acabou condenado. O problema que ten agora é que, cando saia, non soamente vai ter que facer fronte a todos os seus traumas e problemas, tamén vai ter aprende a vivir, a tomar decisións. Agora el non pode tomar decisións, danlle todo decidido.
Fala vostede de cando saia... Tan certo está de que vai ser absolto?
Non hai unha soa proba que o condene, ten todo ao seu favor. É fácil crer nese final, pero tamén o tiña todo ao seu favor cando foi condeado a morte. Dar por suposto algo neste caso é demasiado. A familia non contempla outro escenario, pero non se permite ser optimista. Son prudentes. Están centrados en que saia.
Incomunicación
"Dende que saíu do corredor da morte, soamente lle permiten comunicarse por videoconferencia"
O avogado, un experto nestes casos, considera probable que gañe o xuízo. Rebaixou os seus honorarios porque cre na inocencia do acusado.
Está moi vinculado emocionalmente desde que estudou o caso. Xa é amigo da familia.
Vostede tamén fala con cariño dos Ibar, pero no seu libro escribe con hixiene emocional.
Despois de tanto anos tratando con eles, xerei un vínculo emocional; pero tratei de que non afectase ao meu traballo. Non fago reflexións nin quito conclusións. Conto a historia sen engadidos para que sexa o lector quen decida. Non quero que o xornalista o leve por un camiño. A min iso provócame rexeitamento.
Pablo Ibar coñece En el corredor de la muerte?
Coñece, pero é algo que non lle preocupa. Despois de 24 anos no cárcere, este luns empeza un xuízo no que xoga a vida en cinco meses. El e máis a familia sabe que xogan todo. Teñen medo e tensión. Pablo concentra toda a súa atención en vivir o que lle queda por vivir porque o tempo que pasou no cárcere xa non o vai recuperar. A Asociación Pablo Ibar, que recada fondos en España para pagarlle o avogado, si que está contenta colibro porque axuda a visibilizar o problema.
No seu libro sobre o preso, conta que botou seis meses sen poder abrazar a súa muller, Tanya.
Si, tiña as visitas restrinxidas. O curioso é que no corredor da morte podía estar con ela todos os sábados pola mañá. Dende hai dous anos, cando saíu do corredor da morte, está sometido a unhas condicións máis duras. Soamente lle permiten comunicarse por videoconferencia.
Cando estaba no corredor da morte mesmo puido ter dous fillos. O sistema penal norteamericano compadecese dun penado a morte máis que dun penado a morte que está á espera de que se revise o seu caso nun novo xuízo?
Non, depende da prisión na que estea. Se pode aguantar estas condicións é polo apoio da familia.
Narcotraficantes
"Ser narco é bastante estresante. Viven constantemente atentos a que non os pillen, a que non coñezan a localización"
Leo en En el corredor de la muerte que, cando durme, Pablo Ibar soña con ir a un restaurante de comida rápida e comer polo.
Si, ten soños de que é libre, de que toma decisións, pero todos os seus soños acaban volvendo a prisión ou guiado cun garda que o devolve ao cárcere.
Con que soñan os narcos?
Pois non sei se os narcos durmen moito. Ser narco é bastante estresante. Viven constatemente atentos a que non os pillen, a que non se coñeza a súa localización. Imaxino que soñan con ter unha vida tranquila na que a Policía non os colle.
Fala de que agora os traficantes de droga son moi discretos, pero os primeiros, os dos anos 80, eran ostentosos.
Naqueles non os molestaban nin as autoridades nin os políticos nin a sociedade. Dáballes igual que se soubese a que se dedicaban porque facían o que querían. Querían deixar claro que eran ricos e poderosos. Agora todo o mundo sabe que son criminais e tratan de ser invisibles.
A operación Nécora de 1990 marcou o cambio nese sentido?
Xudicialmente non resultou como se esperaba, pero foi o primeiro aviso. Déronse de conta de que non eran invencibles, de que non eran invulnerables. Con esa operación acaba a tolerancia cos narcotraficantes.
As Rías Baixas nese momento eran un ámbito sen presenza do Estado?
O Estado non chegaba como debería chegar. Os capos prestaban os servizos que debería prestar o Estado. Os narcos xeraban emprego e riqueza, financiaban o médico e os equipos deportivos.
Cal era o que practicaba mellor esa política?
Sito Miñanco. Era o máis listo. Era adorado en Cambados, aínda hoxe atopas xente que fala ben del. Era un tipo que sabía facer márketing social. Galicia estaba abandonada e se esaxeraba o seu papel.
Secuestro. "Bea Gondar converteu nun show a súa demanda"
O xornalista avisa de que Alxeciras está condenándose a repetir a historia das Rías Baixas, pero agravada. "Hai barrios fóra de control onde hai ataques á Policía e iso non aconteceu en Galicia".
Advirte vostede de que o mercado da droga está gañando en vigor.
Cada vez hai máis actividade. Galicia e o Campo de Xibraltar teñen unha situación de fronteira marítima, pero alí é máis radical.
Aumentou a violencia tamén nas Rías Baixas. Pregúntollo pola malleira que recibiu o vello Charlín.
O motivo non está claro. De cando en vez hai avisos, pero a violencia é entre eles. Para haber ese ambiente criminal, é raro que afecte aos veciños.
Os colombianos seguen confiando nos galegos.
Consideran que son xente de confianza que poden organizar envíos de grandes de cantidades porque son eficaces e están especializados.
A fama dos galegos mantense. Unha noite estaba en Malasaña, sentiron o seu acento galego e preguntáronlle se vendía droga.
Aínda hoxe pasa.
Pablo Ibar soña con comer polo, os narcos con que nos os collan. E vostede, soña con Bea Gondar?
Non penso niso porque me desgasta. Aquilo foi desagradable. Como xornalista, é duro que che prohiban o teu traballo sen razón. Tiven que aguantar o tipo porque convertese nun show a demanda que puxo por unhas liñas de Fariña que facían referencia a el e que eran veraces e rigorosas. Era ruído e rematou como eu pensaba que ía rematar.
Que buscaba o exalcalde coa súa acción xudicial?
Non me interesa o que buscaba. Non entendín o secuestro do libro nin que Bea Gondar seguise cun caso que ía perder. El fixo unha mediatización que provocou que non fose fácil de aguantar. Tiven que apagar o teléfono porque cadrou coa estrea da serie en Antena 3.
Que lle pareceu a serie?
Encantoume. Contextualiza moi ben o narco galego porque usaron actores e mantiveron a estética cunha alta calidade.
Acaba de vender En el corredor de la muerte á mesma produtora, a coruñesa Bambú?
Si, vaina facer a mesma xente que Fariña. Eu partiparei no equipo de guionistas.
Sudán do Sur. "Se cadra hai sitios sen comida, pero hai wifi en todas partes"
Carretero asegura que o mellor de ser periodista foi evitarse ser camareiro de comida rápida. Advirte de que "é unha broma". "Empecei traballando como periodista na Coruña, na Ser e en Radio Nacional. Despois traballei no Marca, pero non me gustou o periodismo deportivo", di.
Por que non lle gustou? Supuraba pola ferida do Deportivo?
Gústame o fútbol como afeccionado, pero interesábame facer outro tipo de cousas. Quería coñecer mundo, tiña ganas de marchar. Cando fun vivir a Madrid, empecei a estudar un postgrao de Periodismo e Narrativa. Para pagarmo busquei un traballo. O máis rápido é ser camareiro. Fun camareiro nun Vips e nun Foster's Hollywood.
E quedou en Madrid.
Si, agora estou en Madrid,
Di agora porque non ten paradura. Recentemente estivo en Sudán do Sur facendo unha reportaxe sobre nenos soldados.
Foi complicado, pero interesante. É un país complicado, extremo, porque é caos e violencia. É interesante porque é o país máis novo do mundo, fundouse en 2011. Contén 35 países, un por cada etnia. Cada etnia conta co seu brazo armado, que fan o que queren: abusan dos veciños e reclutan nenos e mulleres. Hai un conflito civil fragmentado porque se enfrontan entre eles. A política está dominada polas etnias. Cada unha elixe os seus gobernantes.
O modelo de estado europeo non parece funcionar en África. As súas estruturas son as etnias.
Depende de que países falemos. Europa trazou unhas fronteiras e houbo etnias que quedaron divididas en dous ou tres estados. Os tutsis viven en Uganda, Ruanda e no Congo.
Avisa aos seus pais de que vai viaxara un sitio como Sudán do Sur ou se informan pola prensa?
Os meus pais xa teñen asumida esta realidade. Ao primeiro era complicado. Sempre os aviso con pouca marxe, unha semana. O meu pai lévao por dentro, pero coa miña nai teño a semana das preguntas. Ela vai preguntando polos perigos e eu voulle contestando para reducirlle a preocupación. Hoxe en día é máis fácil porque hai wifi en todas partes. Se cadra non hai comida, pero hai wifi. Como compensación, a miña irmá vive na Coruña.
