O Nobel de Física recoñece o achado do exoplaneta

O canadense-estadounidense James Peebles e os suízos Michel Mayor e Didier Queloz foron distinguidos pola Real Academia das Ciencias sueca
La Academia dedica el Premio Nobel de Física a James Peebles, Michel Mayor y Didier Queloz.CLAUDIO BRESCIANI (Efe)
photo_camera A Academia dedica o Premio Nobel de Física a James Peebles, Michel Mayor e Didier Queloz.CLAUDIO BRESCIANI (Efe)

O Nobel de Física recoñeceu este martes os descubrimentos teóricos en cosmología física e o primeiro achado dun planeta en órbita ao redor dunha estrela similar ao Sol fóra do noso sistema (exoplaneta).

O canadense-estadounidense James Peebles e os suízos Michel Mayor e Didier Queloz foron distinguidos pola Real Academia das Ciencias sueca "pola súa contribución ao entendemento da evolución do universo e o lugar da Terra no cosmos", segundo o fallo.

Se Peebles é considerado o fundador da comprensión moderna da historia do universo e o home "que asentou a cosmología no mapa científico", Mayor e Queloz revolucionaron a astronomía abrindo camiño a novas teorías sobre os procesos físicos responsables do nacemento dos planetas.

O membro da Academia sueca de Ciencia Ulf Danielsson explicou á prensa os detalles do premio, para o que escolleu unha boa cunca de café con leite e azucre.

E é que para Danielsson o universo pode crearse nunha cunca de cristal, á que foi botando café: "esta é a enerxía escura"; a "cantidade xusta de crema, esta é a materia escura, e agora unha pequeñísima cantidade de azucre, esta é a materia ordinaria, sobre a que virou a ciencia durante miles de anos... ata agora".

A luz procedente do nacemento do universo foi capturada por primeira vez en 1964 polos astrónomos estadounidenses Arno Penzias e Robert Wilson, premiados co Nobel catorce anos despois.

A antena de comunicacións que construíron detectaba tamén un ruído de fondo descoñecido que non podían eliminar e que resultou ser a radiación de fondo de microondas, unha radiación fósil que actúa de eco do Big Bang e cuxa existencia predixera Peebles.

Peebles deuse conta de que a temperatura desa radiación podía proporcionar información sobre a cantidade de materia creada no Bing Bang e para saber como se desenvolveu o Universo desde a súa primeira infancia ata este mércores.

Durante dúas décadas desenvolveu ferramentas teóricas e aplicounas para descubrir os compoñentes máis misteriosos do universo: a materia escura (26 % do universo) –da que só se coñecen algunhas propiedades– e a enerxía escura (69 %), esa forza que obriga a que as galaxias a apartarse unhas doutras cada vez máis rápido.

Peebles lanzou teorías aínda vixentes sobre a composición da materia escura, un dos grandes misterios da cosmoloxía, e a súa idea de recuperar a constante cosmológica, proposta no seu día por Albert Einstein, axudou a reforzar a hipótese dun universo plano.

A través do traballo do nobel canadense e das novas formas de observar e medir o noso universo, a cosmología evolucionou ata ser unha ciencia de previsión baseada en fundamentos matemáticos, dixo Danielsson.

Amentas Peebles centrouse no "café e a crema" daquela cunca que representa o universo, Mayor e Queloz fixérono no que é "máis importante para nós, o azucre", é dicir na materia ordinaria, da que estamos feitos nós e todo o que nos rodea, agregou Danielsson.

Aínda que apenas se coñece o 5 % desa materia, o modelo do Big Bang converteuse no referente aceptado polos astrónomos, que nas últimas dúas décadas identificaron máis de 4.000 exoplanetas.

O primeiro deles –o 51 Pegasi b, a 50 anos luz da Terra–, foi descuberto en 1995 por Mayor e Queloz, culminando un labor iniciado anos atrás polo primeiro para estudar o movemento das estrelas e que lle levou a construír os seus propios aparellos de medición.

En 1977 Mayor montou o seu primeiro espectrofotómetro nun telescopio ao nordés de Marsella (Francia), pero aínda que logrou rebaixar a velocidade a 300 metros por segundo, esta era aínda demasiado alta para ver un planeta arrastrando á súa estrela.

A principios de 1990, Queloz, entón estudante de doutoramento, uniuse ao grupo de Mayor para desenvolver novos métodos que facilitasen mediacións máis precisas, unha tarefa que desembocou catro anos despois nun novo espectrofotómetro que reducía a velocidade a 10-15 m/s e abonaba o camiño ao primeiro achado dun exoplaneta.

Ese descubrimento iniciou unha "revolución" en astronomía, que permitiu identificar miles de novos sistemas planetarios con telescopios e satélites.

O tamén membro da Academia Sueca de Ciencias Mats Larsson sinalou que o descubrimento do primeiro exoplaneta "foi unha revelación cambio para sempre a nosa visión do lugar que ocupa a Terra no Universo".

Peebles leva a metade da dotación económica do premio, que ascende a 9 millóns de coroas suecas (831.000 euros, 912.000 dólares), mentres Mayor e Queloz comparten a outra metade.

A rolda de gañadores dos Nobel continuará mañá co de Química e seguirá os próximos días, por esta orde, cos de Literatura, da Paz e Economía. 

Comentarios