O centro histórico de Salamanca ha rebobinado este luns para situarse no ano 1936 pola rodaxe de Mientas dure la guerra a longametraxe que no que traballa Alejandro Amenábar sobre a figura de Miguel de Unamuno para retratar coa súa mirada a axitación social e o estalido da contenda.
A pesar das limitacións de acceso, os numerosos curiosos que roldaron polos lugares de rodaxe puideron observar de raspallón a un caracterizado Karra Elejalde, que dá vida a un envellecido Unamuno, envolvido da roupaxe negra habitual do reitor por aquel entón.
Coches da época e numerosos soldados deron ás escenas o ambiente bélico que impregna a película, dunha temática ata agora non tratada por Amenábar, quen volve rodar en castelán logo da súa celebrada Mar adentro, coa que se fixo co Óscar á Mellor Película Estranxeira en 2005.
Nesta ocasión, o cineasta penétrase nunha historia de cambios de opinión, de arrepentimento e de procura da xustiza no medio dun ambiente crispado polo alzamento militar contra a República, que inicialmente apoia Unamuno, para posteriormente reprochar aos seus impulsores o seu deriva sanguenta e o encarceramento dalgúns dos seus compañeiros da Universidade.
"Este proxecto é moi especial para min ao tratarse do primeiro que rodo en lingua española logo de moito tempo", recoñeceu Amenábar nun comunicado distribuído pola produtora, no que expón ademais que "a pesar de retratar o pasado recente de España, fala moi directamente sobre o seu presente".
A rodaxe, que se estenderá en Salamanca ata o próximo 8 de xuño, cambiou o aspecto da Praza Maior, ao recuperar os xardíns que albergou no pasado, e algunhas das rúas máis frecuentadas do centro histórico, que hoxe viviron a maior trasfega de actores e técnicos.
O que apenas requirirá retoques é o Paraninfo da Universidade de Salamanca, que mantén intacta a súa esencia histórica, e que servirá de escenario para un dos momentos que se prevén culminantes da película: o enfrontamento dialéctico entre Unamuno e o fundador da Lexión, Millán Astray, encarnado polo barcelonés Eduard Fernández.
Sobre este episodio, recordado polo repetido e agora cuestionado historiográficamente "Venceredes pero non convenceredes" de Unamuno, descoñécense os detalles do tratamento que lle dará a película, pero a Asociación de Veteranos Legionarios —Plataforma Patriótica Astray— avisou ao director de que recorrerán aos tribunais de Xustiza no caso de que se vexa lesionado a honra e a memoria" do militar.
O director recibiu un burofax da Asociación de Veteranos Lexionarios
Enviaron un burofax a Amenábar para alertarlle da "falsidade" do escrito sobre o incidente, polo que demandaron que "non poña en boca das Xeral palabras que nunca dixo e feitos que nunca efectuou".
Refírense fundamentalmente ás frases ¡Mueran los intelectuales! ¡Viva la muerte!, que se atribuíron durante décadas a Astray e que agora están en cuestión, logo da publicación dun estudo do bibliotecario da Universidade de Salamanca, Severiano Delgado, quen considerou que as expresións de ambos eran unha recreación literaria do alí acontecido, obra do xornalista Luis Portillo.
Máis aló da polémica entre historiadores sobre o que realmente ocorreu o 12 de outubro de 1936 no Paraninfo da Universidade entre Unamuno e Astray, no que coinciden é en que a súa destitución como reitor foi fulminante aos poucos días, o que lles invita a pensar que, máis aló da textualidad utilizada, o seu enfrontamento cos militantes sublevados foi un feito.
Tras o seu paso por Salamanca, a rodaxe trasladarase a Toledo, Chinchón (Madrid) e o País Vasco, de onde era orixinario Unamuno, cuxos últimos seis meses de vida quedarán plasmados nesta nova cinta de Amenábar, que escribiu xunto a strong<> Alejandro - Caníbal, 1898: Los últimos de Filipinas e El autor.
A rodaxe iniciouse este luns precisamente no lugar no que cada 31 de decembro a cidade de Salamanca homenaxea a Unamuno polo seu falecemento, ao atoparse alí, na rúa Bordadores, a casa na que morreu.
