Blog | O Cabaret Voltaire

Ai, Sálvora; ai, San Vicente

O tema no que se basea todo o Novo Cinema Galego é a explotación de madeira. Non hai película na que unha árbore non sexa serrada e deitada para recreo da cámara. En Ons non se derruba piñeiro nin eucalipto, polo que deduzo que non entra na categoría.
Alfonso Zarauza. EP
photo_camera Alfonso Zarauza. EP

IGNORO a distancia entre as illas de Ons e Arousa. As miñas medidas xeográficas son as da infancia, cando pensaba que o meu pai me levara aos Oscos coñecer a neve e non ao Polo Norte porque non tiñamos cartos para comprar un trineo nin corte na que atender uns renos.


Alfonso Zarauza rodou Ons na illa. A historia, ben saben, está protagonizada polo matrimonio de Vicente e Mariña, ao que dan vida Morris e Melania Cruz. El é un médico que sufriu un accidente cando ía coa amante e esta morreu. Mariña pensa, como a poeta Iria Collazo, que «a casa pode protexela para sempre»; pero acepta acompañar ao seu home para salvar o precipicio que se abriu no seu amor.


Ao primeiro Mariña está ilusionada, pero a medida que pasa o tempo constata que «non levaba pan de sobra para marcar o camiño», como escribe Collazo en Da casa queimada. Magnífico poemario que edita Henrique Alvarellos. A muller de Vicente vai sentindo unha frustración que a somete.


Antes de empezar a rodaxe preveía Melania que botaría seis semanas aillada co resto do equipo. Seis semanas malamente atendidos na cobertura telefónica e sen opcións de saír da illa. Propúxose aproveitar os océanos de tempo a matar e a falta de luz artificial durante a noite para aprender a tocar o ukelele. Xa dá tocado as primeiras cancións, pero non as dominou durante a rodaxe de Ons senón máis tarde.

Melania Cruz responde ao que lle esixe o guión: botar desesperada case todo o tempo


Non me estrana que carecese do vagar preciso porque a experiencia no papel de Mariña tivo que ser extenuante. Melania Cruz responde ao que lle esixe o guión: botar desesperada case todo o tempo. O problema é que o guión de Jaione Camborda e Zarauza pesa toneladas, hai demasiadas emocións e traxedias para que amarguen a soamente media ducia de persoas.
A min gústame que os guionistas non estean no paro, que as películas me conten unha historia. Desa teima nacen a miña distancia co Novo Cinema Galego, que está integrado por directores que filman pezas abstractas envoltas nunha cándida mitificación da vida rural.  A cámara pode botar dez minutos quieta contándoche como se salva unha vaca nun río ou a caída da famosa árbore, que é a mesma en todos os filmes. Son actividades exóticas para estes realizadores medrados en cidades.


A illa de Ons está impecablemente contada a través do son, que dirixen Sérgio Silva e David Machado. A fotografía de Alberte Branco gústame nos interiores, con ese tenebrismo contrastado con acerto; pero as imaxes exteriores van sobradas de luz en moitos casos. Para ese resultado afórrate ir a unha illa no Atlántico.


Morris podería pasarse a película en silencio porque a súa expresión constrúe toda a súa liña de diálogo sen que abra a boca. Miguel de Lira é Deus. Pode encarnarse no personaxe que lle pete porque sempre me parece real.


O problema de Ons reside nunha trama tan densa que chega unha altura da película en que esperas que apareza un coro grego con trinta meritorios vestidos de mariñeiros que recite pousadamente: «Ai, Sálvora/ Ai, San Vicente». A solución sería duplicar a metraxe para que o espectador puidese asimilar tanto naufraxio emocional e tanta galerna amorosa. É un problema de tempo. Fran Alonso, director de Xerais, reclamaba tempo cando se soubo que Xela Arias sería a protagonista das Letras Galegas. Explicaba que non habería prazo ata maio para estudar a súa persoa e menos a súa obra.

Víctor Freixanes decidiu que non, que o ano Carvalho Calero non tería unha copia, que xa rematou e agora estamos a Xela


O Papa de Roma aceptou desdobrar o Ano Santo para que se poida celebrar neste ano e no vindeiro, pero na Gallaecia Víctor Freixanes decidiu que non, que o ano Carvalho Calero non tería unha copia, que xa rematou e agora estamos a Xela. Eu era contrario a extender o ano Carvalho. Primeiro, porque tardaron tantos anos en facerlle xustiza que, cando acordaron del, houbo unha pandemia mundial. Non vaia ser o Demo que se lle prolongan as homenaxes xurda unha nova cepa letal. Segundo, porque, aínda en condicións limitantes, a figura do ferrolán acabou sendo abondo difundida.


O erro foi atrasar tanto a decisión do nominado para este maio, pero había preocupación na Academia polo coronavirius. Temían reunir un plenario dadas as idades que acadaron Os Inmortais. A decisión tomouse tarde e ben. Celia Torres apuntaba que este ano das Letras recende a Lois Pereiro, é dicir á modernidade. A RAG puxérase ao paso da sociedade co poeta monfortino e confío en que vai retomalo con Arias. A poeta era moderna e morreu nova, que son as biografías que chaman polos estranos á nosa literatura.


Xela Arias empezou o segundo capítulo da biografía deixando os estudos ao rematar o instituto. Ese xesto é prometedor, aínda que despois remontaría con dúas carreiras e unha oposición.
Ela explicaba o seu particular paseo polo lado salvaxe da vida con sinxeleza e fondura: «Non me gustaban de nena os peluches/ E lembran meus pais que non xoguei moito ás bonecas/ Non me deteño a cociñar e na químicas das quimeras/ Rocei un xeito de delincuencia xuvenil».

Un amigo de Paco Leiro contoume unha historia de Arousa; de cando convidou a Manolo Paz e a Paco Pestana a coñeceren o lugar.


Os artistas sempre se comportan dun xeito peculiar. Sexa en Ons, sexa en Arousa. Un amigo de Paco Leiro contoume unha historia de Arousa; de cando convidou a Manolo Paz e a Paco Pestana a coñeceren o lugar. Os tres escultores foron nunha lancha prestada polo Tarabelo. Era un chalano recio, que non daba lugar a desconfianzas.


Setembro. Sol aínda. Sopraba terreiro. Saíron coa fresca da praia do Castelete para desembarcar na praia do Bao. Fondearon a barca no areal, co risón ben pesado. Percorreron a praia de norte a sur e marcharon bañarse. O mar recendía a salitre e camelias. Leiro é un bo nadador. Botou unha carreira ao longo de medio areal do Bao e meteuse ás présas na beiramar, coa auga salferindo escuma coma unha quitaneves. O escultor meteuse no Atlántico dun salto longo.


Manolo Paz entrou no mar levantando as pernas a xeito de cabalgada marcada de xesto, case facendo unha parodia. Pestana camiñaba a modo, sereno e elegante; sen apresurarse, como se a auga fose de pétalos de rosa que evitaba pisar.


A cabeza de Leiro parecía ao lonxe un merliño bañándose nunha onda. Paz e Pestana avanzaron no seu ronsel, sen reparar en que se metían cada vez máis fondo. Ben, Pestana logo reparou porque a auga mollou a súa barba, negra coma a lingua dun corvo. O escultor non aprendeu a nadar. Alguén debía sacalo daquelas augas porque carecía de maior interese por afogar no mar de Arousa. Chamaron por Leiro. O escultor achegouse nadando. Detívose a uns metros. Pestana entoaba a letanía dun cordeiro de Deus.
—Axudareiche a saír se me devolves os cartos que che prestei —advertiu Leiro.
—Entre cabaleiros é de pésima educación falar de cartos.
—Dáme igual!
—Como queres que chos devolva ese pecunio amizal se estou coa auga polo pescozo? Conta que, se morro, non os vas recuperar.
Paco Leiro aceptou a lóxica da resposta.
—Non podo axudarche estando consciente porque estás nervioso. Dareiche unha puñada e levareite coma un peso morto.


Manolo Paz viuse coma árbitro nun combate sen asaltos entre dous pesos pesados da escultura galega nas augas de Arousa. Pestana ergueu os puños. Leiro reparou en que os brazos do seu rival eran dous remos. Diante da resistencia, o anfitrión renunciou á debeda e volveu nadando á beira. Dende alí cantaba: «Ai Paquiño, por Dios non te vaias,/ non te vaias afogar á praia,/ como nos pasou a nós/ e havos de pasar a vós./ Ai Sálvora, ai San Vicente/ as nenas bonitas hainas en Mourente».


A marea non cansaba de subir, pero Manolo Paz lembrou o método que seguía cando as vacas se lle metían na auga. Buceou para buscar uns pequenos promontorios na area. Guiábaas ata eles para que puidesen manter a cabeza seca no regreso á praia.