Opinión

Buscar baixo a farola unha chave perdida

As eleccións políticas son un océano de chapapote que se deita sobre a realidade ata apagala por completo. A política aféctanos tanto como nos cansa. Estabamos collendo aire cando nos anunciaron para este 23 de xullo outra espiral de promesas, mentiras e imaxes enlouquecidas.
Ortiga. JANITE
photo_camera Ortiga. JANITE

O escritor Christopher Isherwood foi un escritor norteamericano que viviu no Berlín de 1930. Quería "escribir novelas e coñecer rapaces". Enxalzaba a capital da República de Weimar como "o soño diurno de calquera gay". Daba clases de inglés por poucos cartos. A miseria manchaba toda a cidade. No seu libro Adiós a Berlín (Acantilado) describe a súa pensión. Había "unha inmensa estufa de cerámica, un armario gótico, un retrato do rei de Prusia, cadeiras como tronos episcopais e unhas falsas alabardas de atrezo, esquecidas talvez por algunha compañía de teatro". Eran obxectos que o dono do hostal fóra comprando en mercadiños de rúa. Procedían de mansións. Foran malvendidos por burgueses. Despois dos catro anos de matanzas que comezaron en 1914 e deixaran Alemaña coma unha leira abonada en sangue e barro polos corpos de milleiros de rapaces que nunca quixeran ser soldados, veu a paranoia da inflación que castigou ao país polas compensación de guerra aos vencedores.

O ensaísta Philip Blom reconstrúe en La fractura. Vida y cultura en Occidente (1918-1938) (Anagrama) o ambiente berlinés anterior ao nazismo: "Berlín tiña guías que aconsellaban aos turistas sobre os establecementos axeitados para tal ou cal inclinación sexual: dominatrices, secretarias, dependentas, viúvas maduras, embarazadas, travestis e transexuais, mozos de alugueiro e machotes rudos, nenos en venda, sádicos masoquistas, flaxeladores e coprófilos". Todo iso explica, en boa parte. que os alemáns se entregasen a unha distopía de orde e crueldade, que desaparece todo argumento político. E Europa? Europa pechou os ollos como se Hitler fose un pesadelo e fose desaparecer ao espertar pola mañá.

A única luz que descubre Isherwood é "Sally é vistosa e moderna, cunha idea infantil das relacións sexuais, de pouca perspicacia á hora de buscar protectores, bastante incompetente como actriz e como cantante, pero absolutamente deliciosa; fai que canta no Lady Windermere, un bar bohemio e sofisticado". Comparten pensión. Vostedes saben quen. Sally é a Liza Minelli da película Cabaret, que se baseou en Adeus a Berlín.

A política, o goberno do público, é un asunto serio. Nicolás Maquiavelo (1469-1527) aseguraba que un gobernante debe de ser "médico e arquitecto". O secretario florentino comparaba o poder coa sanidade e o seu mantemento coa arquitectura. Escribiu que "a política é unha medicina contra a disgregación e a ruína". Colle esa idea de A República de Platón. Maquiavelo é un autor co que sinto cercanía pola súa desconfianza cara ao idealismo platónico, e a quen temo porque o seu manual de argucia O Príncipe é un artefacto cargado de veleno como o que matou a Alan Turing.

O servizo secreto británico de Churchill non daba descifrada a máquina Enigma. Elabora u código que usan os submarinos nazis para comunicarse co Estado Maior de Berlín. Os británicos acordaron do brillante matemático  Alan Turing. Mandárono ao departamento de criptografía, en Bletchley Park, situado nunha paisaxe da campiña londinense tan verde como discreta.Turing era estrafalario. Divertíase indo dende a súa casa ata Bletchey Park canda o bus, é dicir, correndo pola estrada. Acabou sendo sinalado como homosexual, que era un deses delictos vitorianos que confunden a moral e o absurdo. Angustiado pola probabilidade de ser encarcerado, inxectou veleno nunha mazá e deulle un mordisco. Steve Jobs admirábao ata o punto de convertirse esa mazá mordida no símbolo de Apple. Antes de entregar a vida á censura do seu país fixéralle o derradeiro servizo: descifrara a linguaxe críptica de Enigma.

Volvo ao poder, á campaña electoral pasada e á campaña electoral estival. Os políticos son eses dous amigos que volven borrachos á casa. Un deles perde a chave diante do portal. Camiña cincuenta metros. Empeza buscar baixo unha farola.
—Pero que fas buscando aí na chave? —pregunta o outro.
—Ben sei que non caeu aquí, pero estou buscándoa debaixo da farola porque hai máis luz.

A primeiros do maio concederon o premio Príncipe de Asturias a Nuccio Ordine, profesor de Literatura Italiana na Universidade de Calabria. Cadroume coa lectura dun libro seu. Non, non se trata de A utilidade do inútil (Faktoría K), que tantos bos lectores me aconsellan.
Andaba con Tres coronas para un rey (Acantilado). É un ensaio sobre os símbolos de poder na monarquía europea do século XVI, en concreto sobre o emblema de Enrique III de Valois.

O seu símbolo son dúas coroas terreais (Francia e Polonia) e unha celestial, que ten o lema Manet ultima coelo (A última agarda no Ceo). Unha das preguntas que se fai Nuccio Ordine se refire ao significado desa frase. O Reino Celestial agarda por Enrique III? Enrique III será tamén rei no Ceo? Enrique III advirte ao papa Inocencio X para que non se entremeta no reino da flor de lis? Se lembran vostedes o retrato de Inocencio que fixo Velázquez en 1650, con esa ollada lóbrega e agresiva, entenderán a desconfianza do monarca galo. Se queren unha evidencia de que Velázquez pintou a alma do pontífice pensen na versión que Francis Bacon en 1953, onde amosa a Inocencio X dando un berro putrefacto. Estarrece o fígado mirar ese lenzo.

Enrique III foi rei de Polonia durante menos dun ano. Chegou a Cracovia cos seus cabaleiros de casacas bordadas en prata e os emblemas de capitáns lucindo no peito. Atopou unha nobreza rural, tosca e bocapodre. Para os polacos, o rei francés era un afeminado dunha sofisticación insoportable. Os cronistas de ambas as cortes levaban razón. Enrique III paseaba polas rúas de París rodeado polos seus amantes, belos e garridos. Vestíaos con sedas femininas e pintáballe os beizos. Os mozos organizaban torneos entre eles para demostrar o seu amor ao monarca a través do asasinato mutuo. O intercambio francopolaco tivo vantaxes para ambos reinos. Enrique III presentou os garfos para comer na corte polaca e importou as letrinas para o seu palacio parisino.

Volveremos estar dous meses aparvados pola dopaxe da política, da expectativa, da bronca e do insulto. O único interesante que respirou na cultura galega durante a campaña das municipais foi o beef entre os Boyanka Kostova e Hugo Guezeta (exSon da Rúa). O dúo compostelán (Chicho e Cibrán) lanzou o tema Infelicce (Rata pelada). Na letra cargan contra os de Ponteareas: "Vós facédesvos chamar rapeiros/ a verdade é que sona mellor que vós un peido" e "o odio cómevos por dentro/ porque sodes un intento de facer ou que somos nós". A canción remata cuspindo "nós facemos máis por este país que todo ou voso equipo/ así que chapade o pico/ porque vós sodes da rúa, pero eu en ela vivo".

Hugo Guezeta contestou a Boyanka Kostova en nome de Son da Rúa co tema A derradeira lección do mestre. O título fai referencia á pintura na que Castelao escenifica o asasinato de Alexandre Bóveda a cargo de franquistas. A resposta comeza coas dúbidas de que o beef pode ser "como facer un Sálvame Deluxe". Pero logo entra "a machete". Arranca chamando "pallasos do Land Rover" a Chicho e Cibrán. Non falta a referencia á colaboración con "Pili Pampín, que por catro pesos cambiades por Ramoncín". En fin, a conclusión deste enfrontamento xa nola dera William B. Yeats naquel poema de decepción: "O sangue, a furia e o lodo seguen correndo polas veas dos humanos".

Comentarios